Dawne ortografie, gramatyki i podręczniki języka polskiego

Abstrakt

Na wydanie dzieła Johanna Christiana Krumbholza z 1790 r.  składają się publikowane wcześniej oddzielnie dwie książki autora, mianowicie Kurzgefasste und deutliche Deutsch-Polnische Grammatik  i Deutsch-Polnisches Tirocinium. Obydwie ukazały się anonimowo w 1775 r. Pierwsza z nich obejmuje niemiecko-polską gramatykę oraz słownik polsko-niemiecki. Pierwowzór słownika ukazał się prawdopodobnie już w 1769 r. w Bojanowie i adresowany był do uczniów bojanowskiej szkoły. Pierwowzór gramatyki ukazał się natomiast ok. roku 1770. Drugi podręcznik – wydane we Wrocławiu w 1775 r. Tirocinium... – to ćwiczenia gramatyczne oraz sto rozmówek szkolnych, zaczerpniętych z gramatyki łacińskiej i przetłumaczonych na język polski z objaśnieniami słownictwa i formuł gramatycznych. Pierwsza wspólna edycja obydwu podręczników pochodzi z 1783 r. Począwszy od tego wydania, kolejne edycje – zgodnie z intencją autora – użytkowane i drukowane były już łącznie i pod nazwiskiem autora.
Wszystkie wspólne wydania Kurzgefasste und deutliche Deutsch-Polnische Grammatik i Deutsch-Polnisches Tirocinium ukazały się we Wrocławiu nakładem Wilhelma Bogumiła Korna i wychodziły kolejno w latach 1783, 1790, 1794 i 1797. W literaturze przedmiotu dzieło Krumbholza występuje zwykle pod skróconym – zważywszy na jego zawartość – tytułem Kurzgefasste und deutliche Deutsch-Polnische Grammatik. Skrót ten sugeruje, że dzieło jest tylko opracowaniem gramatycznym, a przecież zawiera oprócz gramatyki również słownik i ćwiczenia z rozmówkami – trzy pierwotnie odrębne podręczniki scalone w jedną całość.

Anuluj