Dawne ortografie, gramatyki i podręczniki języka polskiego

Abstrakt

Wydana w roku 1767 książka O początku, dawności, odmianach… składa się z 16 części (zwanych przez autora Zdaniami). Zdania 1-7 są poświęcone genealogii języków słowiańskich i języka polskiego. Odwołując się do bogatej literatury przedmiotu i etymologii Kleczewski dowodzi, że językiem słowiańskim posługiwali się Skitowie (Scytowie), następnie Sarmaci i Słowianie. W Zdaniach od 8-11 podejmuje ważne kwestie z zakresu kultury języka polskiego, szczególną uwagę poświęca zapożyczeniom, terminologii naukowej i zawodowej, makaronizmom, neologizmom (formułuje kryteria ich oceny), właściwemu doborowi słów i poprawnej wymowie. W stosunku do zapożyczeń reprezentuje postawę purystyczną, podaje propozycje ich zastąpienia neologizmami rodzimymi, wyrazami dawnymi lub wyrazami zapożyczonymi z innych języków słowiańskich. Krytykuje lekceważący stosunek do języka ojczystego, zaniedbania w kształceniu językowym, zwraca uwagę na brak gramatyki i skodyfikowanej normy. Pozytywnie ocenia inicjatywy podejmowane przez otoczenie króla Stanisława Poniatowskiego, których celem było doskonalenie języka. Zdanie 12 poświęcone jest sprawom wychowania, 13 pożytkom z czytania książek i kształceniu umiejętności zapamiętywania, Zdania 14-16 tłumaczeniu i pisaniu książek po polsku.
Swoim dziełem dołączył Kleczewski do grona działaczy oświeceniowych (Franciszka Bohomolca, Ignacego Krasickiego, Adama Kazimierza Czartoryskiego), którzy w XVIII w. podjęli walkę o odrodzenie języka ojczystego.

Anuluj