Dawne ortografie, gramatyki i podręczniki języka polskiego

Johann Christian Krumbholz (Krumbholtz)
Kurzgefasste und deutliche Deutsch-Polnische Grammatik worinnen nach vorläufiger Abhandlung der Eigenschaften der polnischen Buchstaben und Sylben zum Decliniren, Conjugiren und Construiren in der polnischen Sprache hinlängliche Anweisung gegeben wird. Zum Nutzen derer Deutschen, welche die polnische Sprache erlernen wollen, zum Druck befördert
Krótka i zwięzła niemiecko-polska gramatyka, a w niej po omówieniu właściwości polskich liter i sylab wyczerpujące wskazówki do deklinacji, koniugacji i składni. Oddana do druku dla pożytku tych Niemców, którzy chcą się nauczyć języka polskiego

Pierwsze wydanie: Wilhelm Gottlieb Korn, Wrocław 1770 (ok.), format: 8° , 212#Tyle stron liczyło przypuszczalnie pierwsze wydanie gramatyki. s.

Języki: niemiecki, polski, łacina

Seria A

Informacje o autorze

Johann Christian Krumbholz (również Krumbholtz, Krumpholz, Krumholz) – syn archidiakona Carla Friedricha Krumbholza – przyszedł na świat 5 września 1720 roku w miejscowości Weida (Turyngia/Niemcy). Studiował prawo (Uniwersytet w Jenie) i teologię (Wittenberga). W 1743 roku Alexander von Unruh-Bauchnitz powołał go na stanowisko nadwornego kaznodziei (powiat międzyrzecki). W tym czasie nauczył się języka polskiego. W przedmowie do drugiego wydania Krótkiej i zwięzłej gramatyki niemiecko-polskiej z 1775 roku (wydanie anonimowe, przedmowa podpisana jedynie inicjałami J. C. K. P. B.) napisał, że autor jest obcokrajowcem, daleko od Polski urodzonym i wychowanym,

który dopiero w wieku dwudziestu sześciu lat miał sposobność zająć się językiem polskim, mianowicie w miejscu, gdzie nie mówiono po polsku, gdzie nie było żadnych dobrych książek, które mogłyby mu pomóc, i gdzie za nauczyciela miał tylko jednego wykształconego Polaka, który piastuje teraz poważny urząd w kościele katolickim w Polsce, i który uczył go języka polskiego najlepiej, jak potrafił, na dodatek po łacinie, gdyż przyjaciel ten nie znał niemieckiego. (1797, Vorrede/nlb.)

W 1748 roku jako diakon i rektor został powołany do Kargowej (niem. Karge), w 1752 roku do Rakoniewic, a w 1765 roku został pierwszym pastorem w Bojanowie. We wrześniu 1775 roku został wybrany na Synodzie Generalnym w Lesznie na konseniora Kościoła Ewangelickiego w Wielkopolsce, ale już trzy lata później ustąpił z urzędu. Powodem miały być problemy ze zdrowiem oraz sporne stosunki wewnątrz kościoła. Johann Christian Krumbholz zmarł w Bojanowie, 24 marca 1789 roku. Jest autorem słownika i gramatyki polskiej.★

Twórczość

Johann Christian Krumbholz, Kurzgefasstes polnisch-deutsches Wöretrbuch. Zum Gebrauch der Bojanowischen Stadt und Landschule, Bojanowo 1769 {miejsce i rok wydania nie są potwierdzone; możliwe, że słownik ten był podstawą późniejszej "Gramatyki niemiecko-polskiej - por. Worbs 2008}
Johann Christian Krumbholz, Deutsch-polnisches Tirocinium, Wrocław 1775
Johann Christian Krumbholz, Deutsch-polnisches Tirocinium oder Lehrbuch für Anfänger in der polnischen Sprache, Korn, Wrocław 1790, 304 s.

Charakterystyka

Dzieło w opracowaniu.

Wersja elektroniczna

Sächsische Landesbibliothek – Staats- und Universitätsbibliothek Dresden (SLUB)

http://digital.slub-dresden.de/werkansicht/dlf/21863/1/cache.off

Literatura przedmiotu

Stefan Petriuk, Unruhstadt und Karge – Unrugowa i Kargowa, eine im Zeitalter der Toleranz entstandene Stadt im Spannungsfeld zwischen Polen und Deutschen (zweisprachig), Poznań 2005.

Opracowanie: Anna Just