Dawne ortografie, gramatyki i podręczniki języka polskiego

Gramatyki

seria A seria B obie serie wszystkie gramatyki według roku wydania według autora według tytułu

Samuel Bandtkie (Bandtke)

• Samuel Bandtkie (Bandtke), Polnische Grammatik für Deutsche, welche die polnische Sprache gründlich erlernen wollen, nebst einem kleinen etymologischen Wörterbuche (Gramatyka polska dla Niemców, chcących się porządnie nauczyć języka polskiego, z dołączeniem małego słownika etymologicznego), Wilhelm Gottlieb Korn, Wrocław 1808, 428 + 258 #Każda z części dzieła (gramatyka i słownik) ma własną paginację liczoną od początku.# s.Seria A

Jan Baudouin de Courtenay

• Jan Baudouin de Courtenay, Charakterystyka psychologiczna języka polskiego, w: Jan Łoś, Jan Rozwadowski, Aleksander Brückner, Jan Baudouin de Courtenay, Tytus Benni, „Język polski i jego historia z uwzględnieniem innych języków na ziemiach polskich. Cz. 1” [Encyklopedya Polska, t. 2, dz. 3], Nakł. Akademii Umiejętności, Kraków 1915, 154–226 s.Seria B

Stanisław Dąbrowski

• Stanisław Dąbrowski, Grammatica francuska i polska, albo sposób najskuteczniejszy do nauczenia się tak Polakowi francuskiego, jako też Francuzowi polskiego języka, dla wygody uczących się ... do druku podana , Druk. J.K.Mci i Rzeczypospolitey w Kolegium XX. Scholarum Piarum, Warszawa 1759 (wyd. II), 4 nlb + 278 s.Seria B

Jan Nepomucen Deszkiewicz

• Jan Nepomucen Deszkiewicz, Gramatyka języka polskiego, druk F. Skielskiego, Rzeszów 1846, XII + VI, 464 s.Seria B

F.D. Duchênebillot

• F.D. Duchênebillot, Nouvelle méthode très facile pour aprendre un peu de tems à lire, écrire & parler François, pour l’usage des Demoiselles Pensionaires du Monastère Roïal des Religieuses de l’Adoration perpetuelle du très Saint SACREMENT. Avec un recueil de differens mots & un petit discours familier à la fin (Nowy sposob do nauczenia się łatwo i prętko czytać, pisać, i gadać po Francusku, do używania Ich Mościom Pannom Swieckim w Klasztorze Krolewskim Wielebnych Panien Zakonnic ustawicznej Adoracjej Przenaświętszego SAKRAMENTU zostającym. Z zebraniem Słow rożnych i Dyskurśikiem pospolitym na końcu), Do druku podany za staraniem i kosztem Przewielebnych Panien Sakramentek. W drukarni Collegium OO. Scholarum Piarum, Warszawa 1699 (wyd. I), 317 + 9 nlb. s.Seria B

Michał Dudziński

• Michał Dudziński, Zbiór rzeczy potrzebniejszych do wydoskonalenia się w ojczystym języku służących, Drukarnia Akademicka J.K. Mci , Wilno 1776, 75 s.Seria B

Michał Grubecki

• Michał Grubecki, Srawnitielnaja grammatika polskago jazyka s russkim, sostawlennaja uczitielem gimnazii Michaiłom Grubieckim (Gramatyka porównawcza języka polskiego z rosyjskim, ułożona przez nauczyciela gimnazjum Michała Grubeckiego), Gławnyj skład w kniżnom magazinie F. Popławskago, prieżdie I. Błaszkowskago, Druk. A. Pajewskiego, Warszawa 1891 (wyd. 6), 110, [1] s.Seria B

Maciej Gutthäter-Dobracki

• Maciej Gutthäter-Dobracki, Vorbott Der Polniſchen Sprachkunſt. Goniéc grámátyki Polskiey, Jan Seiffert, Oleśnica 1668, 190 s.Seria A
• Maciej Gutthäter-Dobracki, Polniſche Teutſch erklärte Sprachkunſt. Darinn die überauß Wortreiche / Hochӡierliche / vollkommene Helden⸗Sprache der Pohlen / auß ihren Gründen erhoben / dero Eigenſchafften und Kunſtſtücke völliglich entdecket / und in eine richtige Form der Kunſt ӡum erſten mahle gebracht worden (Grámátyká Polska, Niemieckim językiem wyráżona), Jan Seiffert, Oleśnica 1669, 566 s.Seria A

Maksymilian Jakubowicz

• Maksymilian Jakubowicz, Grammatyka języka polskiego przez Maxymiliana Jakubowicza ułożona, Nakładem Fr. Moritza, w Drukarni przy ulicy Sto-Jańskiey pod N. 431, Wilno 1823, [t. 1.] XXXVI, 336, 14 nlb., t. 2 s.Seria B

Jan Nepomucen Kamiński

• Jan Nepomucen Kamiński, Czy nasz język jest filozoficzny?; Wywód filozoficzności naszego języka, „Haliczanin”, t. I oraz II, Lwów 1830, 71–108 oraz 108–164 s.Seria A

Józefa Kamocka

• Józefa Kamocka, Praktyczny wykład nauki języka polskiego obejmujący źródłosłów, składnię i pisownię, Skład Główny w Księgarni Michała Glücksberga, Warszawa 1870, 6 nlb. + II + 181 + 4 nlb s.Seria B

Stanisław Kleczewski

• Stanisław Kleczewski, O początku, dawności, odmianach i wydoskonaleniu języka polskiego. Zdania, Drukarnia Jego Królewskiej Mości i Bractwa św. Trójcy, Lwów 1767, 6 nlb + 126 s. + 22 nlb s.Seria B

Zenon Klemensiewicz

• Zenon Klemensiewicz, Gramatyka współczesnej polszczyzny kulturalnej w zarysie, Książnica-Atlas, Lwów-Warszawa 1939; 1946, 1947, 1947, 179 s.Seria A

Onufry Kopczyński

• Onufry Kopczyński, Grammatyka dla szkół narodowych, Drukarnia ojców pijarów, Warszawa 1778–1785, 223 s.Seria A
• Onufry Kopczyński, Grammatyka języka polskiego przez X. Onufrego Kopczyńskiego Piiara. Dzieło pozgonne, Drukarnia Księży Pijarów, Warszawa 1817, 267 s.Seria B

Antoni Krasnowolski

• Antoni Krasnowolski, Systematyczna składnia języka polskiego, z zapomogi Kasy im. Mianowskiego, E. Wende i Sp.; druk. Estetyczna K. Sierpińskiego, Warszawa 1897; 1909, 319 [+V] s.Seria B

Johann Christian Krumbholz (Krumbholtz)

• Johann Christian Krumbholz (Krumbholtz), Kurzgefasste und deutliche Deutsch-Polnische Grammatik worinnen nach vorläufiger Abhandlung der Eigenschaften der polnischen Buchstaben und Sylben zum Decliniren, Conjugiren und Construiren in der polnischen Sprache hinlängliche Anweisung gegeben wird. Zum Nutzen derer Deutschen, welche die polnische Sprache erlernen wollen, zum Druck befördert (Krótka i zwięzła niemiecko-polska gramatyka, a w niej po omówieniu właściwości polskich liter i sylab wyczerpujące wskazówki do deklinacji, koniugacji i składni. Oddana do druku dla pożytku tych Niemców, którzy chcą się nauczyć języka polskiego ), Wilhelm Gottlieb Korn, Wrocław 1770 (ok.), 212#Tyle stron liczyło przypuszczalnie pierwsze wydanie gramatyki. s.Seria A

Adam Antoni Kryński

• Adam Antoni Kryński, Gramatyka języka polskiego, Jan Jeżyński, Warszawa 1897, II+345+IV+V s.Seria A

Tomasz Kurhanowicz

• Tomasz Kurhanowicz, Učebnik polskago jazyka. Przewodnik do praktycznej nauki języka polskiego dla Rossyan, nakładem J. J. Okońskiego, w Drukarni Gazety Polskiej, Warszawa 1865, nlb. 3 +107 s.Seria A

Michael Kuschius

• Michael Kuschius, Wegweiſer ӡur Polniſchen / vnd Deutſchen Sprache / Das iſt: Eine gründliche / nothwendige anleitung / wie ein deutſcher Knabe / oder Mägdlein die Polniſche / hergegen ein Pohle auch die Deutſche Sprache leichter vnd eher / nicht allein recht ſchreiben / verſtehen / vnd reden lernen: Sondern auch auß einer Sprache in die andere verſetӡen / vnd die Worte nachſchlagen könne. Prӡewodnik do Jęӡyká Polſkiego / To ieſt: Gruntowna / potrӡebna náuká iáko się Niemieckie Pácholę y Dziewcӡątko Polſkiego / á ӡáſӡ Polak Niemieckiego / Jęӡyká łatwiej y rychley / nietilko práwie piſáć / roӡumieć / y mowić náucӡyć / ná przeſádӡie / y ſłow ſӡukáć może, Georg Baumann młodszy, Breslau 1646, nlb. karty 124, 248 s.Seria A

Tadeusz Lehr-Spławiński, Roman Kubiński

• Tadeusz Lehr-Spławiński, Roman Kubiński, Gramatyka języka polskiego. Podręcznik szkolny. Z 19 rycinami w tekście, tablicą i mapą narzeczy, Wydawnictwo Zakładu Narodowego imienia Ossolińskich, Lwów–Warszawa–Kraków 1927, 2 nlb. + 177 s.Seria B

Jan Łoś

• Jan Łoś, Gramatyka polska, cz. I Głosownia historyczna, cz. II Słowotwórstwo, cz. III Odmiennia (fleksja) historyczna, Wydawnictwo Zakładu Narodowego imienia Ossolińskich (Drukarnia Uniwersytetu Jagiellońskiego pod zarządem Józefa Filipowskiego), Lwów–Warszawa–Kraków 1922–1927, cz. I – XIX+244, cz. II – XVI+336, cz. III – XVI+320 s.Seria A

Bartłomiej Kazimierz Malicki

• Bartłomiej Kazimierz Malicki, Klucz do ięzyka francuskiego to iest grammatika polsko-francuska przez Bartłomieia Kazimierza Malickiego Filozofiey y Medycyny Doktora, Jego Krolewskiey Mości Sekretarza, na pomoc Polakom chciwym umiejętności Języka Francuskiego złożona a za osobliwą szczodrobliwością Wielmożney Iey Mości Paniey Heleny Wiktoriey z Smarżewa Morstynowey starościney sieradzkiey, W drukarni Mikołaja Aleksandra Schedla, Kraków 1700 , 228 + 10 nlb s.Seria B

Antoni Małecki

• Antoni Małecki, Gramatyka języka polskiego większa przez dra. Antoniego Małeckiego, Profesora języka i historyi literatury polskiéj w Uniwersytecie lwowskim, Drukarnia E. Winiarza, Lwów 1863 (wyd. I), XXIII + nlb. 1 + 427 + nlb. 1 + tabela s.Seria B

Franciszek Meniński

• Franciszek Meniński, Grammatica seu institutio Polonicae linguae in qua etymologia, syntaxis & reliqae partes omnes exacte tractantur; in usum exterorum edita (Gramatyka albo zasady języka polskiego, w których etymologia, składnia i pozostałe części wszystkie dokładnie są omówione; na użytek obcokrajowców wydana), Georgius Forster, Gdańsk 1649, 154 s.Seria A

Jan Moneta

• Jan Moneta, Enchiridion Polonicum oder Polnisches Hand=Buch (Enchiridion Polonicum lub Podręcznik języka polskiego), b.w., Gdańsk 1720, k. 5, 422 s.Seria A

Krzysztof Celestyn Mrongowiusz # Christoph Coelestino/Cölestin Mrongovius

• Krzysztof Celestyn Mrongowiusz, Polnisches Lesebuch, Lexikon und Sprachlehre für die ersten Anfänger mit grammatisch erläuternden Anmerkungen herausgegeben von Christoph Cölestin Mrongovius Schul-Collegen an der Cathedral-Schule zu Königsberg in Preußen (Zabawki pożyteczne czyli książka elementarna dla uczących się Polskiego lub Niemieckiego ięzyka z słownikiem i krotką grammatyką podług ustaw sławnego Adelunga wydane przez K. C. Mrongowiusza, nauczyciela szkoły katedralny w Krolewcu Pruskim), Daniel Krzysztof Kanter, Królewiec 1794, 156 + 108 + 50 s.Seria A

Józef Mroziński

• Józef Mroziński, Pierwsze zasady grammatyki języka polskiego, Natan Glücksberg, Warszawa 1822, 98 s.Seria A

Johann Ernst Müllenheim

• Johann Ernst Müllenheim, Neu-erörterte Polnische Grammatica. Aus Bewehrten Polnischen Auctoribus, wie auch eigner Ubung und Erfahrung, Gott zu Ehren Und Der Schul-Jugend Zum Gründlichen Unterricht ((Na nowo wyłożona gramatyka polska. Na podstawie sprawdzonych autorów, własnych ćwiczeń i doświadczenia, Bogu na chwałę, młodzieży szkolnej na pożytek)), Gottfried Tramp, Brieg 1717, 276 s.Seria B

Carl Friedrich Müller

• Carl Friedrich Müller, Vollständige, deutliche und nach Art der Lateinischen Grammatic des Herrn Professor Langens, eingerichtete Pohlnische Grammatica, mit beygefügter Lehre vom Unterscheide der Polonismorum und Germanismorum (Pełna, przejrzysta, na wzór gramatyki łacińskiej profesora Langena sporządzona gramatyka polska, z nauką o różnicach między językiem polskim i niemieckim), Königl[ich] Preußische Hof-Buchdruckerey, Królewiec 1750, 415 s.Seria A

Stanisław Murzynowski z Suszyc

• Stanisław Murzynowski z Suszyc, Ortografija polská. To jest nauka pisániá i czytaniá języka polskié(go), ilé Polákowi potrzebá, niewielem słów dostatecznie wypisaná, Aleksander Augezdecki, Królewiec 1551, 4 s.Seria A

Jakub Parkoszowic

• Jakub Parkoszowic, Traktat o ortografii polskiej, rkp. 1440 (ok.)Seria A

Rufin Piotrowski [wydane anonimowo]

• Rufin Piotrowski [wydane anonimowo], Zasady gramatyki polskiej dla użytku Szkoły Narodowej Polskiej (Batignolles w Paryżu) wyłącznie ułożone [dalej: część pierwsza]. Zasady gramatyki polskiej: o składni – dopełnienie. Dla użytku Szkoły Narodowej Polskiej (Batignolles w Paryżu) wyłącznie ułożone [dalej: część druga], J. Claye, Paryż 1864, 171 + 53, [1] s.Seria B

Jacek Idzi Przybylski

• Jacek Idzi Przybylski, Język polski, [w:] tenże, Klucz staroświatniczy do sześciudziesiąt dwu śpiewów Homera i Kwinta w rubrykach całego abecadła. Wyjaśnienia... cz. 2, Kraków 1816, 8–222 s.Seria B

Alexander Raphaëli

• Alexander Raphaëli, Polnischer Sprach-Weiser/ Das ist: Rechte gründliche Anleitung/ die Polnische Sprache rein und wohl zu lernen / in kurtze und deutliche Regeln verfasset (Przewodnik do języka polskiego/ To jest gruntowne nauka jako się języka polskiego dobrze nauczyć, ujęta w krótkie i klarowne reguły), Justus Reinhold sel. Wittwe, Leipzig 1698, 111 s.Seria B

Jeremiasz Roter

• Jeremiasz Roter, Schlüſſel zur Polniſchen vnd Teutſchen Sprach. Das iſt: Recht gründliche Anleitung / wie nicht allein ein Teutſcher die Polniſche / sondern auch / wie ein Pole die Teutſche Sprach / leichter vnd eher leſen / verſtehen / reden / vnd ſchreiben lernen könne. Klucz do Polſkiego y Niemieckiego Jezyká. To jeſt: Gruntowna náuká / Jáko śie nie tylko Niemiec Polſkiego : Ale jáko śie y Polak Niemieckiego jezyká / łátwiey y rychley czytáć / rozumieć / mowić y piſáć náuczyć może, Jerzy Baumann młodszy, Wrocław 1616, 128 k. A–P8 s.Seria A

Erazm Rykaczewski

• Erazm Rykaczewski, Grammaire de la langue polonaise, contenant les règles appuyées sur les exemples tirés des meilleurs auteurs polonais, destinée principalement à l'usage des écoles polonaises à Paris (Gramatyka języka polskiego zawierająca reguły poparte przykładami zaczerpniętymi z najlepszych polskich autorów, przeznaczona głównie do użytku szkół polskich w Paryżu), Librairie B. Behr (E Bock), Imprimerie de L. Martinet, Paris, Berlin–Poznań 1861, VII, [1], 243 s.Seria B

Jan Seklucjan (Joannis Seclvcianus)

• Jan Seklucjan (Joannis Seclvcianus), Krótka a prosta nauka czytania i pisania języka polskiego, Jan Weinreich, Królewiec 1549, „Katechizm…” kart 96 s.Seria A

Maksymilian Siemiginowski

• Maksymilian Siemiginowski, Grammatika pol'skago jazyka dla pol'zy i upotreblenija rossijskago junošestva (Gramatyka języka polskiego dla rosyjskich młodzieńców), drukiem Inspektora Archimandryta Ijeremija, Kijów 1831, VIII + 163 s.Seria B

Piotr Statorius-Stojeński

• Piotr Statorius-Stojeński, Polonicae grammatices institutio. In eorum gratiam, qui eius linguae elegantiam cito & facile addiscere cupiunt (Wykład gramatyki polskiej. Na użytek tych, którzy wytworności tej mowy szybko i łatwo pragną się nauczyć), Maciej Wirzbięta, Drukarnia Królewska, Kraków 1568, 216 nlb. s.Seria A

Adam Styla

• Adam Styla, Grammatica Polono-Italica abo sposob łacny nauczenia się włoskiego języka krotko, gruntownie, choćby też i bez dyrekcyjej nauczyciela ku pożytkowi Narodu Polskiego z rożnych przedniejszych grammatykow z pilnością wygotowany, Wojciech Górecki, Kraków 1675, 226 + nlb. 8 s.Seria A

Stanisław Szober

• Stanisław Szober, Gramatyka języka polskiego, Książnica Polska. Tow. Naucz. Szkół Wyższych, Lwów–Warszawa 1923 (wyd. II zmienione i uzupełnione), XIII + 1 nlb. + 408 s.Seria A

Walenty Szylarski

• Walenty Szylarski, Początki nauk dla narodowej młodzieży, to jest Grammatyka języka polskiego ucząca, a tym samym pojęcie obcych języków, jako łacińskiego, francuskiego, włoskiego i innych ułatwiająca, Drukarnia Jego Królewskiej Mości i Bractwa Świętej Trójcy, Lwów 1770, nlb. 14 + 120 s.Seria A

Mikołaj Volckmar # Nicolaus Volckmarus

• Mikołaj Volckmar, Compendium linguae Polonicae in gratiam iuventutis Dantiscanae collectum a Nicolao Volkmaro (Kompendium języka polskiego na użytek młodzieży gdańskiej zebrane przez Mikołaja Volckmara), Jakub Rhode, Gdańsk 1594, 93 nlb. s.Seria A

Jan Karol Woyna

• Jan Karol Woyna, Compendiosa linguae Polonicae institutio in gratiam exterorum, qui recte ac facile linguam Polonicam addiscere cupiunt a Joanne Carolo de Jasienica Woyna, equite Polono, elaborata (Zwięzły wykład gramatyki polskiej na użytek cudzoziemców, którzy właściwie i bez trudu pragną nauczyć się języka polskiego, napisany przez polskiego szlachcica Jana Karola Woynę z Jasienicy), Dawid Fryderyk Rhete, Gdańsk 1690, nlb. 6 +180 + tablice gramatyczne s.Seria A

Kazimierz Wóycicki

• Kazimierz Wóycicki, Stylistyka i rytmika polska. Podręcznik dla szkoły i samouków, Druk Rubieszewskiego i Wrotnowskiego, nakł. Gebethnera i Wolffa , Warszawa 1917, 186 s.Seria B

Stanisław Zaborowski

• Stanisław Zaborowski, Orthographia seu modus recte scribendi et legendi Polonicum idioma quam utilissimus (Ortografia, czyli sposób poprawnego pisania i czytania języka polskiego jak najużyteczniejszy), Florian Ungler, Kraków 1514?, nlb. 24 s.Seria A

Feliks Żochowski

• Feliks Żochowski, Części mowy odmieniające się przez przypadki, Biuro Informacyjne, Warszawa 1838, X, 389, [21] s.Seria B