Old orthographies, grammars and handbooks of Polish language

Grammars

serie A serie B both series all grammars by release year by author's name by title

A

• Marie Paryski, Roman Malach, A practical Polish grammar, Paryski Publ. Co., Nowy Jork 1938
• William Richard Morfill, A simplified grammar of the Polish language, Trübner, Londyn 1884
• Abecadło polskie, F. Rhode, Gdańsk 1538
• Aelius Donatus, Aelii Donati Vetustissimi Grammatici Elementa. Una cum traductione Polonica, ?, ? 1583; Wilno 1595 (Jan Karcan), Kraków 1649 (S. Bertutowic) ...., Kraków 1795 (J. Maj)..., 66 kart (1583), 76 (1595) s.
• Leonardus Culmanus (Leonard Culmann), Aelii Donati viri clarissimi De octo partibus orationis methodus quaestiunculis puerilibus undique colletis illustrata per Leonardum Culmanus Crailsbeymensem... , M. Siebeneicher, Kraków 1560
• Moritz Joel, Anleitung zur Erlernung der polnischen Sprache : nach einem neuen und vollständigeren Plane für den Schul- und Prvat-Unterricht, C. Jügel , Frankfurt a.M. 1857, 1866, 1875, 1876, 1887 (W. Wieczorkiewicz), 1923, 2011, 2015(liczba wydań nieustalona, http: worldcat.org/identities/lccn-n91056572: 34 wyd. pomiędzy 1854?-1881)
• Jan Jakub Dzwonkowski, Anweisung zu einer gründlichen polnischen Ortographie für die Deutschen ausgefertiget, T. Wätzold, Toruń 1751?; 1754, 1758
• Zygmunt Kontzewitz-Kotzer, Aperta ianua Polonicae linguae, das ist die offene Thür der polnischen Sprach. Welche also eröffnet stehet, dass man leichtlich und bequem zur rechten Begreiffung derselben Sprach kan gelangen ... verfertiget und in Druk gegeben von Sigismund Kontzewitz Kotzer, S. Reiniger, Gdańsk 1668
• Jan Lew Herburt, Artes Dobromilenses. Nauka Dobromilska, J. Szeliga, Dobromil 1613
• Krzysztof Celestyn Mrongowiusz (Christoph Coelestino/Cölestin Mrongovius), Ausführliche Grammatik der polnischen Sprache nebst einem besonderen Anhange mit Übungsstücken zum Übersetzen, Im Verlage der Anhuthschen Buchhandlung, Gdańsk 1837

B

• Edward Sochański, Brzmienie głosek polskich i pisownia polska, Z. J. Wywiałkowski, Kraków 1861
• Henryk Suchecki, Budowa języka polskiego pojaśniona wykładem historyczno porównawczym w zakresie indoeuropejskim i w kręgu słowiańszczyzny, nakł. i wyd. autora, Praga 1863 (na okładce podany r. 1866 E)
• Bukvar dlja obučenija junošestva čteniju po rossijsku i po pol'sku. Elementarz dla uczenia młodzieży czytać po rossyjsku i po polsku, Druk. Karmelitów Bosych, Berdyczów 1796 (...po rossyjski i po polski...); 1828 (... czytać rossyjskim i polskim językiem...), 1843 ca (... czytać w...)

C

• Valentius Vidavius (Vidaviensis), Catechesis grammaticae Latinae, nunc demum diligentius recognitae ad bonae spei puerum grammaticae studiosum, ?, Kraków? 1581
• Jan Baudouin de Courtenay, Charakterystyka psychologiczna języka polskiego, w: Jan Łoś, Jan Rozwadowski, Aleksander Brückner, Jan Baudouin de Courtenay, Tytus Benni, „Język polski i jego historia z uwzględnieniem innych języków na ziemiach polskich. Cz. 1” [Encyklopedya Polska, t. 2, dz. 3], Nakł. Akademii Umiejętności, Kraków 1915, 154–226 s.Seria B
• Joachim Camerarius (Ioachimus Camerarius), Jan Ludwik Vives (Iohannes Ludovicus/ Juan Luis Vives), Colloquia quaedam puerilia Latino Germanica ... Adiecta est in gratiam iuventutis Dantiscanae interpretatio Polonica, a Nicolao Volkmar, M. Rhode, Gdańsk 1594
• Jan Karol Woyna, Compendiosa linguae Polonicae institutio in gratiam exterorum, qui recte ac facile linguam Polonicam addiscere cupiunt a Joanne Carolo de Jasienica Woyna, equite Polono, elaborata (Zwięzły wykład gramatyki polskiej na użytek cudzoziemców, którzy właściwie i bez trudu pragną nauczyć się języka polskiego, napisany przez polskiego szlachcica Jana Karola Woynę z Jasienicy), Dawid Fryderyk Rhete, Gdańsk 1690, nlb. 6 +180 + tablice gramatyczne s.Seria A
• Mikołaj Volckmar, Compendium linguae Polonicae in gratiam iuventutis Dantiscanae collectum a Nicolao Volkmaro (Kompendium języka polskiego na użytek młodzieży gdańskiej zebrane przez Mikołaja Volckmara), Jakub Rhode, Gdańsk 1594, 93 nlb. s.Seria A
• Stanisław Jan Malczowski, Compendium oder kurzer Begriff der polnischen Sprache. Dabei sind noch viel schöne deutsche und polnische Sprichwörter angefangen (tytuł również po polsku: Krótkie zebranie polskiego języka), G. M. Nöller, Ryga 1687
• Feliks Żochowski, Części mowy odmieniające się przez przypadki, nakł. Biura Informacyjnego, Warszawa 1838
• Feliks Żochowski, Części mowy odmieniające się przez przypadki, Biuro Informacyjne, Warszawa 1838, X, 389, [21] s.Seria B
• Cecylia Niewiadomska, Czwarty rok gramatyki. Składnia, Gebethner i Wolff, Warszawa 1907, 1912 (wyd. 2 uzup.), 1916 (wyd. 4), 1919 (ca) (wyd. 5); 1920 (ca), 1921, 1922, 1923, 1924, 1925, 1927, 1928, 1930 (wyd. 13 popr.), 1931 (wyd. 14)
• Jan Nepomucen Kamiński, Czy nasz język jest filozoficzny?; Wywód filozoficzności naszego języka, „Haliczanin”, t. I oraz II, Lwów 1830, 71–108 oraz 108–164 s.Seria A

Ć

• Maria Dzierżanowska, Cecylia Niewiadomska, Jadwiga Warnkówna, Ćwiczenia do wykładu gramatyki i nauki języka polskiego podług Zasad gramatyki Małeckiego i według uchwał Akademii Umiejętności... Książka nauczyciela... Książka ucznia, druk. St. Niemiry, Warszawa 1895; pt. Ćwiczenia do nauki języka i gramatyki polskiej, podług najnowszych źródeł ułożone, cz. I: Kurs elementarny ..., cz. II; Kurs wyższy Warszawa 1899
• Maria Majewiczówna, Paula Spławińska, Tadeusz Lehr-Spławiński, Ćwiczenia gramatyczne i ortograficzne w szkole powszechnej. Część 1. Dla oddziału II, K. S. Jakubowski, Lwów 1932
• Jadwiga Dańcewiczowa, Ćwiczenia i wiadomości gramatyczne dla klasy V i VI szkoły powszechnej. Książka dla nauczyciela, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Lwów 1934
• Jadwiga Dańcewiczowa, Ćwiczenia i wiadomości gramatyczne dla klasy VII szkoły powszechnej. Książka dla nauczyciela, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Lwów 1935
• Jadwiga Dańcewiczowa, Ćwiczenia i wiadomości gramatyczne dla V klasy szkoły powszechnej, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Lwów 1934; 1938?, 1939?, 1945, 1947, pt. Ćwiczenia i wiadomości gramatyczne : dla 5 kl. szkoły podstawowej 1948, 1949
• Jadwiga Dańcewiczowa, Ćwiczenia i wiadomości gramatyczne dla V klasy szkół powszechnych trzeciego i drugiego stopnia, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Lwów 1937
• Jadwiga Dańcewiczowa, Ćwiczenia i wiadomości gramatyczne dla V klasy szkół powszechnych. Przewodnik metodyczny do bibliotek nauczycielskich, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Lwów 1937
• Jadwiga Dańcewiczowa, Ćwiczenia i wiadomości gramatyczne dla VI klasy szkoły powszechnej, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Lwów 1934; 1939, 1939?
• Jadwiga Dańcewiczowa, Ćwiczenia i wiadomości gramatyczne dla VI klasy szkół powszechnych drugiego stopnia. Kurs A, Zakład Narodowy Ossolińskich, Lwów 1936
• Jadwiga Dańcewiczowa, Ćwiczenia i wiadomości gramatyczne dla VI klasy szkół powszechnych drugiego stopnia. Kurs B, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Lwów 1937; 1939?
• Jadwiga Dańcewiczowa, Ćwiczenia i wiadomości gramatyczne dla VII klasy szkoły powszechnej, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Lwów 1935
• Stanisław Szober, Walery Nowicki, Ćwiczenia językowe w szkole powszechnej. (Gramatyka, styl i pisownia). I. Drugi rok nauczania. Książka ucznia, M. Arct, Warszawa 1929; 1931
• Stanisław Szober, Walery Nowicki, Ćwiczenia językowe, gramatyka, styl i pisownia w szkole powszechnej. Cz. 1. Drugi rok nauczania. Uwagi metodyczne dla nauczyciela, M. Arct, Warszawa 1928
• Edmund Chodak, Ćwiczenia polskie dla klasy II szkół powszechnych, M. Arct, Warszawa 1933; 1934
• Władysław Pniewski, Ćwiczenia w poprawnej wymowie dla szkół pomorskich, R. Czarliński, Gdańsk 1928
• Władysław Pniewski, Ćwiczenia w poprawnej wymowie dla szkół pomorskich (ze wskazówkami dla nauczyciela), R. Czarliński, Gdańsk 1928

D

• Ioannes Honterus (Ioannes Honterus Coronensis/ Jan Honter), De grammatica libri duo... [Adiecta et vocabulis expositio polonica], H. Wietor; M. Szarffenberg, Kraków 1532 (2 wyd.); 1535, 1538, 1539, 1541, 1543, 1548, 1549, 1551, 1554, 1556, b. r. wyd.,1558, 1559, 1562, Królewiec 1564
• Jan Daniel Hoffmann, De originibus linguae Polonicae commentatio, ?, Toruń 1730
• Stephan Kuryłowicz, Der kleine Pole, oder kurze Bemerkungen über die Wörter der polnischen Sprache..., K. Gerold, Wiedeń 1833
• Piotr Michaelis, Der richtige Wegweiser oder eine Anleitung zur polnischen Sprache, daraus ein lehrbegieriger erlernen kann, die zu der polnischen Sprache kurzzusammengefassete Praecepta grammatica, und nebst denen die zum gemeinen Leben dienliche Gespräche, Vocabula und Sprüchwörter, imgleichen wie man zierlich einen Briefen stellen soll, J. B. Bressler, Toruń 1696-1700 ok.
• Deutsch-polnische grammatik, deutsches Wörtebuch nebst einem Register, deutsch-polnisches Tirocinium, Wrocław 1775
• Johann Christian Krumbholz (Krumpholz/Krumbholtz), Deutsch-polnisches Tirocinium oder Lehrbuch für Anfänger in der polnischen Sprache ... in welchen hinlängliche Exempel vom Decliniren und Conjugiren in systematischer Ordnung zusammen getragen auch zur Übung in den grammatikalischen Regeln von der Wortfügung deutsche und polnische Formeln aufgezeichnet sind ..., ?, Bojanowo 1770; Wrocław 1775, 1783, 1790, 1794,1797, 1805 (wyd. 7)[współwyd. z: Kurzgefasste und deutliche Deutsch-Polnische Grammatik...] - dostęp 9.10.2014 - worldcat.org jako autora wydania z 1797 wymienia: Johanna Christiana Kaulfußa]
• David Caro, Die polnischen Deklinationen und Conjugationen nebst den nötigsten etymologischen, syntaktischen und orthographischen Hauptregeln ... , C.S. Mittler, Poznań 1831
• Dla dziatek nauka czytania pisma polskiego, ?, Wilno 1633
• Dla dziatek nauka czytania pisma polskiego, dziedzice J. Siebeneichera, Kraków 1611
• Franciszek Ksawery Malinowski, Dodatek do Gramatyki języka polskiego obejmujący uzupełnienia i sprostowania niektórych usterków dostrzeżonych przez..., L. Rzepecki, Poznań 1873
• Tomasz Szumski, Dokładna nauka języka i stylu polskiego w dwóch częściach, Dekker, Poznań 1809
• Leonardus Culmanus (Leonard Culmann), Donat mit polnischen Concordanzen, J. Österberger, Królewiec 1575?-1590?
• Cecylia Niewiadomska, Drugi rok gramatyki. Klasa I, Gebethner i Wolff, Warszawa 1907 (wyd. 2), 1911 (wyd. 3), 1912?, 1913, 1918? (wyd. 9); 1919?, 1920, 1921, 1922 (2 wyd.), 1923, 1924, 1925, 1926, 1928, 1929, 1930 (wyd. 20 popr.), 1931 (wyd. 22), 1932

E

• Ein schöne Lehre, mit kurzen Sinnen begriffen, deutsch und polnisch beider Sprach zu reden. Nauka cudna a krótko wypisana ku uczeniu się Niemcowi polskiego, a Polakowi niemieckiego, H. Wietor, Kraków 1544; 1584
• Antoni Popliński, Elementarbuch der polnischen Sprache zum gebrauch der Schulen und zum Selbstunterricht, ?, Poznań 1837; 1839 (wyd. 2), 1842, 1862, Lipsk 1882, 1893, 1900 (wyd. 17), 1916 (wyd. 23), 1918, 1919 (46-50 wyd.), 1923 (vollst. neu bearb. von Wilhelm Loewenthal, wyd. 71, 74)
• Elementaria lateinisch, polnisch, J. Österberger, Królewiec 1575—1590
• August Jeske, Elementarny kurs nauk. I. Mała gramatyka języka polskiego dla młodocianego wieku, J. Jaworski, nakł. Księg. S. Arcta w Lublinie, Warszawa 1872
• Paul Ssymank, Elementary Polish grammar, J. Groos, Heidelberg 1921 (góra okł.: Method Gaspey-Otto-Sauer for the study of modern languages)
• Elementarz albo początki nauki, ?, Królewiec 1710
• Onufry Kopczyński, Grzegorz Piramowicz, Andrzej Gawroński, Elementarz dla szkół parafialnych narodowych, zawierający I. Naukę pisania i czytania. II. Katechizm. III. Naukę obyczajową. IV. Naukę rachunków, Druk. Szkoły Głównej Koronnej, Warszawa 1785; 1792, 1810 (wyd. 3), 1930
• Elementarz dla uczenia młodzi po rosyjsku, po polsku i po słowieńsku, z dodaniem przepisu ich łatwiej jest nauczać razem czytać i pisać, ?, Poczajów 1819; 1822
• Elementarz polsko-łaciński, Ł. Andrysowic, Kraków 1550?
• Jan Moneta, Enchiridion Polonicum oder Polnisches Hand=Buch (Enchiridion Polonicum lub Podręcznik języka polskiego), b.w., Gdańsk 1720, k. 5, 422 s.Seria A
• Onufry Kopczyński, Essai de grammaire polonaise pratique et raisonnee pour les Français, Druk. XX Pijarów, Warszawa 1807
• Valentius Cantius (Walenty z Kęt), Ex P. Terentii comoediis Latinissimae collo¬quorum formulae... idiomate Polonico donatae, M. Szarffenberg, Kraków 1545
• Jan Daniel Hoffmann, Exhibito specimine collectaneorum etymologicorum quibus voces a Polonis olim et hodie usurpatae ex originibus suis eruantur et comparatione linguarum illustrantur, Druk. senatu i gimnazjum, Toruń 1744
• Eyn kurtze und gruntliche Underweisung beyder sprachen zu reden und zu lesen Polnisch und Deutsch. Krótkie ji gruntowne ukazanie ji nauka obojej mowy... , J. Klug, Wittenberga 1523 lub 1524

F

• Fiebel polnisch, J. Österberger, Królewiec 1575-1590?
• Kazimierz Wóycicki, Forma dźwiękowa prozy polskiej i wiersza polskiego, Skład główny w Księgarni E. Wende i Spółka, Warszawa 1912 (Urbańczyk 1993: Forma dźwiękowa mowy polskiej, 1913)
• Französische und polnische parlament oder Gesprächbüchlein lateinisch, deutsch, französisch und polnisch... Mit einem Namenbüchlein der Wörter... (następnie tytuł francuski i polski), E. i A. Müller, Gdańsk 1653
• Wenceslaus Gerson Brosius (Wacław Gerson Brożek), Fundamenta linguae Polonicae in gratiam studiosae iuventutis horis succisivus revisa et adornata a Wenceslae Gersone Brosio, D. F. Rhetus, Gdańsk 1664
• Jan Guliński (Śniatowski), Fundamentum seu principium ad politico-Polonicum usum recte formandum, exprimendum et loquendum, ?, Gdańsk 1643

G

• Konstanty Leon Rewoliński, Głoskownia czyli gramatyka polska co do składni szyku, zgody i rządu, o zdaniu, przecinkowaniu i przenośniach, nakł. autora, Radom 1845
• Antoni Krasnowolski, Główne zasady składni polskiej, M. Arct, Warszawa 1905; 1911 (wyd. 2), Poznań etc. 1921
• František Vymazal, Gramatické základy jazyka polského: pridan text "Věslava", K. Winiker, Praga 1881
• Radovan Košutić, Gramatika poljskoga jezika, Kraljevska srpska državna Štamparija, Belgrad 1898
• Urszula Stefańska, Gramatyka polska w ćwiczeniach według St. Szobera. Ułożyła ... Dopuszczona przez Sekcję Naukowo-Pedagogiczną Państwowej Rady Naukowej. Z. 1-4, Centralne Wydawnictwo Ludów ZSRR, Moskwa 1925 (z. 1), 1926 (z. 3-4)
• Stanisław Jan Borodzicz (Borodicz), Gramatyka dla początkujących, druk. XX. Pijarów, nakł. autora, Wilno 1830
• Cecylia Niewiadomska, Gramatyka elementarna podług wskazówek i planu Jana Korneckiego, Gebethner i Wolff, Warszawa 1918 (wyd. 2)
• Stanisław Dąbrowski, Gramatyka francusko-polska z różnych tak świeżo wydanych jako i dawniejszych zebrana, Druk. J.K.Mci i Rzeczypospolitey w Kolegium XX. Scholarum Piarum, Warszawa 1750 (3 wyd.); pt. Gramatyka francuska i polska albo sposób najskuteczniejszy do nauczenia się tak Polakowi francuskiego jako też Francuzowi polskiego języka... 1763 (wyd. 4), 1772, 1789 (por. Nowa gramatyka francuska i polska...)
• Andrzej Sztochel, Gramatyka historyczno-krytyczna języka polskiego, S. Orgelbrand, Warszawa 1854
• Antoni Małecki, Gramatyka historyczno-porównawcza języka polskiego, t. I-II, nakł. autora, druk E. Winiarza, Lwów 1879
• Antoni Odrowąż Kamiński, Gramatyka języka polskiego, A. Marcinowski, Wilno 1858 (przypisana E. T. Massalskiemu BN; Kamiński pseud. Massalskiego ckk.buw)
• Stanisław Jan Malczowski, Gramatyka języka polskiego, ?, ? 1686
• Jan Nepomucen Deszkiewicz, Gramatyka języka polskiego, nakł. autora, druk F. Skielskiego, Rzeszów 1846 (Klemensiewicz 1974: 1848)
• Tytus Benni, Jan Łoś, Kazimierz Nitsch, Jan Rozwadowski, Henryk Ułaszyn, Gramatyka języka polskiego, PAU, Kraków 1923
• Dobromysł Eugeniusz Łada Łazowski, Gramatyka języka polskiego, Piller i Sp. Lwów, Druk. Uniwersytecka Kraków, 1848
• August Jeske, Gramatyka języka polskiego, E. Skiwski, nakł. Księgarni M. Arcta w Lublinie, Warszawa 1886 (wyd. 5), 1890, 1895, 1898 (wyd.8), 1900, 1901 (wyd. 9), 1903, 1905 (wyd. 11); wyd. 8 Chicago 1904 (przejrz. i uzup.); por. Mała gramatyka....
• Jan Nepomucen Deszkiewicz, Gramatyka języka polskiego, druk F. Skielskiego, Rzeszów 1846, XII + VI, 464 s.Seria B
• Tadeusz Pizło, Gramatyka języka polskiego (z ćwiczeniami). Podręcznik dla samouków i nauczycieli szkół powszechnych, Kięg. K. Rutski, Wilno 1928 [i.e. 1929]
• Stanisław Szober, Gramatyka języka polskiego, Książnica Polska. Tow. Naucz. Szkół Wyższych, Lwów–Warszawa 1923 (wyd. II zmienione i uzupełnione), XIII + 1 nlb. + 408 s.Seria A
• Adam Antoni Kryński, Gramatyka języka polskiego, Jan Jeżyński, Warszawa 1897, II+345+IV+V s.Seria A
• Hieronim Łopaciński, Gramatyka języka polskiego A. A. Kryńskiego, E. Weydel, Warszawa 1901 (nadbitka "Ateneum" t. 2 cz. 3, Warszawa 1901)
• Regina Szumowska (Szumowska-Gaczeńska), Gramatyka języka polskiego dla 1-ej i 2-ej klasy szkół średnich, St. Sadowski, Warszawa 1898; wyd. 2 popr. pt. Gramatyka języka polskiego 1900, 1903 (wyd. 4), 1905 (wyd. 5), 1907, 1911 (wyd. 9 popr), 1913, 1916 (wyd. 11)
• Armand Karell, Gramatyka języka polskiego dla austryackich szkół ludowych, cz. 1-2, Cesarsko-Królewskie Wydawnictwo Książek Szkolnych, Wiedeń 1908 (cz. 1), 1909 (cz. 2) (przedruk z wyd. 1907)
• Maria Słuszkiewiczowa, Witold Taszycki, Gramatyka języka polskiego dla I klasy gimnazjalnej, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Lwów 1937?
• Edward Szajkowski, Maria Reinówna, Gramatyka języka polskiego dla młodzieży szkolnej, ?, Lwów 1928
• Władysław Zapała, Gramatyka języka polskiego dla szkół ludowych w Ameryce, Spółka Wydawnictwa Polskiego, Chicago 1903?
• Ignacy Machnikowski, Gramatyka języka polskiego dla szkół polskich w Ameryce, Wł. Dyniewicz, Chicago 1908
• Ignacy Stein, Roman Zawiliński, Gramatyka języka polskiego dla szkół średnich, G. Gebethner i Sp. - M. Arct, Kraków-Warszawa 1907; pt. Gramatyka języka polskiego dla szkół powszechnych i średnich1920 (wyd. 2, zm. i zastosowane do nowych planów i nowej pisowni), 1922, 1923, 1926, 1928 (wyd. 6)
• Jan Julian Szczepański, Gramatyka języka polskiego dla uczącej się młodzi szkół wyższych realnych, druk. Stauropigii, Lwów 1857
• Władysław Lercel, Gramatyka języka polskiego dla użytku szkół elementarnych, nakł. Księgarni Himmelblaua, druk W. Jaworski, Kraków 1869; 1872 (wyd. 2), 1877
• Emanuel Krzoska, Gramatyka języka polskiego do użytku szkolnego i praktycznego, E. Krzoska, Zaborz 1925
• Maksymilian Jakubowicz, Gramatyka języka polskiego do użytku szkół przeznaczona, cz. 1-3, nakł. Fr. Moritza, druk. B. Neumana, Wilno 1825 (cz. 1: Na klasę pierwszą, cz. 2. Na klasę drugą), 1834 (cz. 3), 1837 (cz. 3)
• Edward Tomasz Massalski (Masalski), Gramatyka języka polskiego do wymagań i natury brzmień jego zastosowana, E. [S.] Martinet, Paryż 1867 (por. Gramatykę języka polskiego skróconą Kamińskiego)
• Antoni Małecki, Gramatyka języka polskiego mniejsza dla użytku gimnazyów i szkół realnych ułożona, nakł. autora, druk E. Winiarza, Lwów 1863; 1866, 1869, 1872; por. Gramatyka języka polskiego szkolna
• Bronisław Trzaskowski, Gramatyka języka polskiego na podstawie fizjologicznej, porównawczej i historycznej. Cz. I. Głoskownia, nakł. autora, Sambor 1861
• Dobromysł Eugeniusz Łada Łazowski, Gramatyka języka polskiego oparta na historycznym jego rozwoju. Dzieło konkursowe w skróceniu dla użytku w niższych klasach gimnazjalnych i realnych, K. Piller, Lwów 1861
• Ksawery Bronikowski, Gramatyka języka polskiego podług nowego układu, L. Martinet, Paryż 1848
• Florian Czepieliński, Gramatyka języka polskiego praktyczno-teoretyczna, ułożona według programatu obowiązującego dla szkół Królestwa Polskiego. Kurs I-II, nakł. autora, druk I. Krokoszyński, Warszawa 1871-1872
• Antoni Odrowąż Kamiński, Gramatyka języka polskiego skrócona, A. Marcinowski, Wilno 1858
• Adam Antoni Kryński, Gramatyka języka polskiego szkolna, M. Arct, Warszawa-Poznań 1908; 1913 (wyd. 2); por. Zbigniew Mirosław Kryński
• Adam Antoni Kryński, Zbigniew Mirosław Kryński, Gramatyka języka polskiego szkolna, M. Arct, Warszawa 1916 (1917) (wyd. 3 nowe), 1923 (wyd. 10 nowe i popr.),1927 (wyd. 12 przejrz. i powiększ.), 1930, Nowy Jork 1943; por. A.A. Kryński, Gramatyka języka polskiego szkolna
• Antoni Małecki, Gramatyka języka polskiego szkolna, nakł. autora; druk. E. Winiarz, Lwów 1878 (wyd. 5), 1882, 1886, 1891 (wyd. 8, skr. i upr.), 1906 (wyd. 10), 1910, 1915 (wyd. 12), 1919 (wyd. 13); Chicago 1900 ca, 1909; por. Gramatyka języka polskiego mniejsza...
• Antoni Krasnowolski, Gramatyka języka polskiego szkolna w czterech kursach koncentrycznych, M. Arct, Warszawa 1906;1907
• Roman Zawiliński, Gramatyka języka polskiego szkolna. Kurs elementarny , Wiedeń, Praga; nakł. F. Tempskiego; G. Gebethner i Sp., Warszawa; Gebethner i Wolff, Kraków; druk K. Prochaski w Cieszynie 1893
• Jan Piotr Dworzecki-Bohdanowicz, Gramatyka języka polskiego według prawideł JX.Kopczyńskiego, J. Zawadzki, Wilno 1813; wyd. 2 pt. Gramatyka języka polskiego 1824, wyd. 3 1838
• Antoni Małecki, Gramatyka języka polskiego większa przez dra. Antoniego Małeckiego, Profesora języka i historyi literatury polskiéj w Uniwersytecie lwowskim, Drukarnia E. Winiarza, Lwów 1863 (wyd. I), XXIII + nlb. 1 + 427 + nlb. 1 + tabela s.Seria B
• Antoni Małecki, Gramatyka języka polskiego większa przez..., nakł. autora, druk E. Winiarza, Lwów 1863
• Franciszek Toman, Gramatyka języka polskiego z ćwiczeniami dla szkół wydziałowych i jednorocznych kursów przy szkolach wydziałowych, Państwowe Wydawnictwo, Praga 1927
• Maria Dzierżanowska, Cecylia Niewiadomska, Jadwiga Warnkówna, Gramatyka języka polskiego z ćwiczeniami. Podręcznik szkolny na klasę I, II i III, Gebethner i Wolff, Warszawa 1906 (wyd. 4), 1912 (wyd. 6), 1912 (non ante), 1916 (wyd. 8), 1918 (wyd. 7); 1918?, 1919 (2 wyd.), 1920 (2 wyd.), 1921?, 1922, 1924 (wyd. 15)
• Józef Antoni Czajkowski, Gramatyka języka polskiego zawierająca naukę rozbioru i składni przez..., J. Kaczanowski, Warszawa 1851; 1853 (wyd. 2)
• Józef Muczkowski, Gramatyka języka polskiego zebrana przez ..., nakł. wydawcy w Księgarni J. A. Munka; druk. W. Decker i Spółka , Poznań 1825; wyd. 2 pt. Gramatyka języka polskiego przez ... Kraków 1836 (wyd. 2 przer. i pomnożone), 1849 (wyd. 3), St. Petersburg 1860 (wyd. 4 przerobione)
• Tomasz Kurhanowicz, Gramatyka języka polskiego, cz. I, II, III (Składnia), T. Glücksberg, Wilno 1832 (cz. I -anonimowo), 1837 (cz. I); cz. II - 1834, 1834 - cz. I i II, 1837, cz. III - Warszawa 1841 (Składnia), 1843, 1852 (Składnia i pisownia języka polskiego); pt. Gramatyka języka polskiego na I, II i III klasę, 1860 (całość)
• Leopold Winkler, Gramatyka języka polskiego, obejmująca naukę o częściach mowy i ich odmianach oraz ortografię sposobem katechetycznym ułożona przez... Cz. 1, C. Lewicki, Warszawa 1862
• Onufry Kopczyński, Gramatyka języka polskiego. Dzieło pozgonne, Druk. XX Pijarów, Warszawa 1817
• Tadeusz Lehr-Spławiński, Roman Kubiński, Gramatyka języka polskiego. Podręcznik szkolny. Z 19 rycinami w tekście, tablicą i mapą narzeczy, Wydawnictwo Zakładu Narodowego imienia Ossolińskich, Lwów–Warszawa–Kraków 1927, 2 nlb. + 177 s.Seria B
• Tadeusz Lehr-Spławiński, Roman Kubiński, Gramatyka języka polskiego. Podręcznik szkolny. Z 19 rysunkami w tekście, tablicą i mapą narzeczy, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Lwów 1927; 1928, 1929?, 1931, 1946 [podręcznik dla wszystkich], 1948 (wyd. 5 nakł. 2), 1952, 1957 (wyd. 7)
• Roman Pilat, Gramatyka języka polskiego. Wykłady uniwersyteckie, opr. przypisami i wskaźnikami opatrzył dr Franciszek Krček, H. Altenberg , Lwów 1909
• Tadeusz Gostyński, Gramatyka języka polskiego= Gramatica limbei polone, Bucovina, Bukareszt 1939
• Maciej Franciszek Marciński, Gramatyka litewsko-polska = Gramatika arba spasabas iszsimokinimo lenkiszkos kałbos, Druk. XX. Misjonarzy, Warszawa 1861
• Władysława Weychert-Szymanowska, Gramatyka obrazkowa dla młodzieży i samouków. Część 1-4 , Oświata, Warszawa 1922
• Kazimierz Zimowski, Gramatyka polska, Katolik, Bytom 1918 (wyd. 6); 1919, 1920 (M. Skulska)
• Chrystian Rohrman (Rohrmann), Gramatyka polska, ?, ? 1730
• Adam Stanisław Krasiński, Gramatyka polska dla dzieci krótko zebrana, Druk. Diecezjalna XX. Misjonarzy, Wilno 1836; 1840, 1846, 1850, 1854 (wyd. nowe przejrz. i popr.), 1859
• Aniela Szyc (Szycówna), Gramatyka polska dla dzieci zaczynających uczyć się systematycznie, M. Arct, Warszawa 1898; 1904 (wyd. 2), 1909 (wyd. 3)
• Gramatyka polska dla Francuzów w trzynastu lekcjach. Inc.: Première leçon du genre des substantifs...., ?, Paryż 1855 (ca)
• Maciej Franciszek Marciński, Gramatyka polska dla Litwinów uczących się języka polskiego, Druk. Wojewódzka, Suwałki 1833
• Aleksander Patejdl, Gramatyka polska dla młodzieży szkolnej, Gubrynowicz i Syn, Lwów 1937; 1938, 1939
• Antoni Jerzykowski, Gramatyka polska dla początkowego użytku młodzieży szkolnej, nakł. M. Leitgebra i Sp., druk. J. I. Kraszewskiego, Poznań 1872
• Julia Goczałkowska, Gramatyka polska dla użytku szkół niższych, E. Winiarz, Lwów 1861
• Stanisław Jodłowski, Gramatyka polska dla VI klasy szkół powszechnych drugiego stopnia. Kurs A, Książnica-Atlas, Lwów-Warszawa 1936; 1943 (wyd. 2)
• Stanisław Jodłowski, Gramatyka polska dla VI klasy szkół powszechnych drugiego stopnia. Kurs B, Książnica-Atlas, Lwów-Warszawa 1937; 1939
• Gramatyka polska dla Żydów, ?, Warszawa 1825
• Jan Julian Szczepański, Gramatyka polska praktyczna dla szkół narodowych według J. Muczkowskiego i innych, którzy niektóre szczegóły gramatyczne jasno wyłożyli, E. Winiarz, Lwów 1850 (Klemensiewicz 1974: 1849)
• Teodozy Sierociński, Gramatyka polska ułożona przez ... (większa), M. Chmielewski, Warszawa 1839; 1840, 1845, 1849, 1854, 1856, 1857 (wyd. 7), 1858, 1861 (?), 1863 (wyd. 9), 1864, 1871, 1875 (wyd. 12), 1898 (wyd. 14), por. Gramatyka polska ... Część II...; Gramatyka polska wydana w skróceniu...
• Teodozy Sierociński, Gramatyka polska ułożona przez Teodozego Sierocińskiego, profesora języka polskiego i literatury. Drukowana dla szkół polskich w Ameryce z wydania trzynastego, Wł. Dyniewicz, Chicago 1883
• Wiktoryna Korwinówna, Gramatyka polska w ćwiczeniach, nakł. B. Korejwy, Idzikowski, Kijów-Odessa 1889
• Stanisław Szober, Gramatyka polska w ćwiczeniach. Podręcznik dla szkół powszechnych i klas niższych szkół średnich. Z. 1-4., M. Arct, Warszawa 1920-1921 (wyd. poprzednie pt.: Zwięzła gramatyka języka polskiego); z. 1 - 1920 (wyd.3), 1921?, 1922 (2 wyd.), 1923 (2 wyd.), 1924?, 1925 (2 wyd., przejrz. i zmien.), 1928, 1929, 1930, 1931, 1932 (uproszczone); z. 2 - 1920 (wyd. 2), 1921, 1922 (2 wyd.), 1923, 1924, 1925 (przejrz. i popr.), 1926 (2 wyd.), 1927 (2 wyd.), 1928?, 1929, 1930, 1931, 1932; z. 3 - 1920 (wyd. 3), 1922, 1923 (2 wyd.), 1924, 1925 (przejrz. i zmien.), 1926 (2 wyd.), 1928, 1929, 1930, 1931, 1932, 1933 (przejrz. i popr.); z. 4 - 1921 (wyd. 2, Gebethner i Wolff), 1922, 1923 (2 wyd.), 1924, 1925 (2 wyd., przejrz. i zmien.), 1926 (2 wyd.), 1927, 1928, 1929, 1930, 1931, 1933 (przejrz. i popr.)
• Tytus Benni, Gramatyka polska w rozmowach i zadaniach. Z. 1. DIa oddziału III szkół powszechnych i klasy wstępnej szkół średnich, Książnica Polska, Warszawa 1922; 1923
• Stanisław Szober, Gramatyka polska w szkole powszechnej. (Zadania, ćwiczenia, wykład). Klasa VII, M. Arct, Warszawa 1935; 1939, 1945 (Hanower)
• Stanisław Szober, Gramatyka polska w szkole powszechnej. (Zadania, ćwiczenia, wykłady). Klasa V, M. Arct, Warszawa 1933 (2 wyd.); 1935, 1937 (zmienione), 1939
• Stanisław Szober, Gramatyka polska w szkole powszechnej. (Zadania, ćwiczenia, wykłady). Klasa VI, M. Arct, Warszawa 1934; 1935, 1938, 1939
• Zenon Klemensiewicz, Maria Majewiczówna, Tadeusz Lehr-Spławiński, Gramatyka polska w szkole powszechnej. Podręcznik metodyczny dla nauczyciela. Z wypisami w tekście i 1 tablicą, K. Jakubowski, Lwów 1926; 1929, 1931
• Kazimierz Zimowski, Gramatyka polska według najnowszych programów. Część 1 dla oddziału III szkoły powszechnej, Spółka Wydawnicza, Kraków 1925 (wyd. 9). Por. Gramatyka polska
• Kazimierz Zimowski, Gramatyka polska według najnowszych programów. Część 2 dla oddziału IV, V i VI szkoły powszechnej, Spółka Wydawnicza, Kraków 1925, 1931 (wyd. 10). Por. Gramatyka polska
• Teodozy Sierociński, Gramatyka polska wydana w skróceniu , M. Chmielewski, Warszawa 1839; 1840, 1843, 1845, 1847 (cz. 1 i 2), 1849 (wyd. 6), 1852 (cz. 1, wyd. 7), 1854 (cz. 2), 1854 (pt. Gramatyka polska ułożona przez... (mniejsza), wyd. 8), 1856, 1857, 1858 (wyd. 11), 1863 (wyd. 13),1864 , 1866, 1867 (wyd. 16), 1871 (wyd. 18), 1873, 1875 (wyd. 20), 1878 (wyd. 22), 1881, 1882, 1885, 1889, 1899 (wyd. 27); por. Gramatyka polska ułożona przez ... (większa)
• Mikołaj Gregorowicz, Gramatyka polska z różnych wydań zebrana dla użytku klas niższych, Bracia Scherk, Poznań 1852
• Jan Łoś, Gramatyka polska, cz. I Głosownia historyczna, cz. II Słowotwórstwo, cz. III Odmiennia (fleksja) historyczna, Wydawnictwo Zakładu Narodowego imienia Ossolińskich (Drukarnia Uniwersytetu Jagiellońskiego pod zarządem Józefa Filipowskiego), Lwów–Warszawa–Kraków 1922–1927, cz. I – XIX+244, cz. II – XVI+336, cz. III – XVI+320 s.Seria A
• Aloizy Kalikst Kozłowski (Jurowianin), Gramatyka polska, rozbiorowa, ułożona podług zasad zdrowej logiki i naturalnej ...Cz. 1, Obejmująca naukę o głoskach, kosztem autora; druk T. Glücksberga, Kijów 1850
• Adam Zajączkowski, Gramatyka polska, t. I, Drukarnia przy ulicy Mazowieckiej i Świętokrzyskiej, Warszawa 1831
• Stanisław Szober, Jadwiga Dańcewiczowa, Gramatyka polska. Zadania, ćwiczenia, wykład, skrypt powielany, Francja 1942
• Teodozy Sierociński, Gramatyka polska... Część II Z załączeniem nauki o postaciach retorycznych, o wierszowaniu i stylu, H. Natanson, Warszawa 1847; 1858 (cz. II O składni), 1859; por. Gramatyka polska
• H. Deschavannes, Gramatyka polsko-francuska, cz. 1, F. A. Brockaus, Lipsk 1873
• Józef Muczkowski, Gramatyka praktyczna języka polskiego, Druk. Uniwersytecka, Kraków 1843 (Oddział pierwszy); pt. Gramatyka polska praktyczna dla szkół narodowych Lwów-Warszawa 1850; 1865?; (por. J. J. Szczepański)
• Teofil Żebrowski, Gramatyka praktyczna języka polskiego, nakł. autora; Druk. Uniwersytecka, Kraków 1876
• Henryk Gaertner, Gramatyka współczesnego języka polskiego, Książnica-Atlas, Lwów- Warszawa 1931-1938
• Zenon Klemensiewicz, Gramatyka współczesnej polszczyzny kulturalnej w zarysie, Książnica-Atlas, Lwów-Warszawa 1939; 1946, 1947
• Zenon Klemensiewicz, Gramatyka współczesnej polszczyzny kulturalnej w zarysie, Książnica-Atlas, Lwów-Warszawa 1939; 1946, 1947, 1947, 179 s.Seria A
• Johann Severin Vater, Grammaire abrégée de la langue polonoise consistant en tableaux, règles et exemples, par..., J.J. Gebauer, Halle; Levrault, Strasburg 1807
• Napoleon Orda, Grammaire analytique et practique de la langue polonaise à l'usage des Français, L. Martinet, Paryż 1856; 1874
• Antoine Meillet, Helena Willman-Grabowska, Grammaire de la langue polonaise, É. Champion, Paryż 1921
• Erazm Rykaczewski, Grammaire de la langue polonaise, contenant les règles appuyées sur les exemples tirés des meilleurs auteurs polonais, destinée principalement à l'usage des écoles polonaises à Paris (Gramatyka języka polskiego zawierająca reguły poparte przykładami zaczerpniętymi z najlepszych polskich autorów, przeznaczona głównie do użytku szkół polskich w Paryżu), Librairie B. Behr (E Bock), Imprimerie de L. Martinet, Paris, Berlin–Poznań 1861, VII, [1], 243 s.Seria B
• Erazm Rykaczewski, Grammaire de la langue polonaise... à l'usage des écoles polonaises à Paris, E. Behr, Berlin-Poznań 1861
• Grammaire française-polonaise, ?, Warszawa 1772
• Grammaire polonaise et française, 1-2, T. Korn, Wrocław 1801; 1803
• Ignacy Trąbczyński, Grammaire raisonnée ou principes de la langue polonaise, P. Dufour, Warszawa 1778; 1793, 1785
• Stanisław Konarski, Grammatica ad usum iuventutis Scholarum Piarum, Warszawa 1741; 1742, 1743, 1748, 1752, 1756, 1763, 1776, Wilno 1797 (tłum. polskie pt. Gramatyka łacińska..., Wilno 1759, 1799, 1805, 1814, 1818, 1821, 1826, Warszawa 1772, 1776, 1786, 1801, 1804, 1817 (2 wyd.), Kraków 1819, Berdyczów 1822, Połock 1825, wyd. przer. Warszawa 1829)
• Stanisław Dąbrowski, Grammatica francuska i polska, albo sposób najskuteczniejszy do nauczenia się tak Polakowi francuskiego, jako też Francuzowi polskiego języka, dla wygody uczących się ... do druku podana , Druk. J.K.Mci i Rzeczypospolitey w Kolegium XX. Scholarum Piarum, Warszawa 1759 (wyd. II), 4 nlb + 278 s.Seria B
• Iacobus Henrichmanus (Jakub Henrichman), Grammatica polonica, ?, Kraków ? 1532 przed
• Adam Styla, Grammatica Polono-Italica abo sposob łacny nauczenia się włoskiego języka krotko, gruntownie, choćby też i bez dyrekcyjej nauczyciela ku pożytkowi Narodu Polskiego z rożnych przedniejszych grammatykow z pilnością wygotowany, Wojciech Górecki, Kraków 1675, 226 + nlb. 8 s.Seria A
• Franciszek Meniński, Grammatica seu institutio Polonicae linguae in qua etymologia, syntaxis & reliqae partes omnes exacte tractantur; in usum exterorum edita (Gramatyka albo zasady języka polskiego, w których etymologia, składnia i pozostałe części wszystkie dokładnie są omówione; na użytek obcokrajowców wydana), Georgius Forster, Gdańsk 1649, 154 s.Seria A
• Iacobus Henrichmanus (Jakub Henrichman), Grammaticae institutiones Jacobi Henrichmanni Sinde[l]fingensis nunc primum ferme omnibus Vocabulis teutonico et polonico sermone interpretatis, M. Szarffenberg, Kraków 1537
• Jakub Charvinius (Iacobus Charbinius), Grammaticae institutiones, accentibus, tabulis, ordine, ac vernaculis vocabulis illustratae, J. Wolrab, Poznań 1589
• Grammaticarum institutionem principia, Druk. Uniwersytecka, Kraków 1674
• Emanuel Alvarez, Grammaticarum institutionum liber tertius, M. Nering, Poznań 1577; 1586 (Liber secundus; Liber tertius); pt. De institutione grammatica liber I, Wilno 1592; De institutione grammatica libri tres Kraków 1627, 1662; Kalisz 1697; Wilno 1757, 1758, 1783, 1793; Grammatice institutiones Kalisz, Lwów, Sandomierz 1757; pt. Grammatica. Libri tres, Sandomierz 1757; De institutione grammatica P. Emmanuelis Alvari, latine, polonice et germanice Kalisz 1682 (wyd. I Lizbona 1572)
• Łukasz Piotrowski, Grammaticarum institutionum libri IV, ?, Kraków 1634; 1660, 1674, 1683, 1699, 1700, 1715, 1727, 1752, 1757, 1763, 1773, Zamość b. r. w.
• Stanisław Zaborowski, Grammatices rudimenta seu octo partium orationis examen, J. Haller, Kraków 1518; 1519?, 1523, 1526?, 1529, 1535-1536, 1538, 1560, 1564
• Caspar Wilhelm Smith, Grammatik der polnischen Sprache, B. Behr, Berlin 1845 (tłum. rosyjskie: Grammatika pol'skogo jazyka, Moskwa 1863); 1864 (wyd. 2)
• Jan Popliński, Grammatik der polnischen Sprache nach Kopczyński, Cassius, Bandtke und Mroziński, Neuen Gunterschen Buchhandlung, Leszno-Głogów 1829; 1830 (wyd. 2), Leszno 1836, 1840 (wyd. 4), 1863, Toruń 1881 (wyd. 7 opr. W. Nehring), 1901 (wyd. 8)
• Jan Julian Szczepański, Grammatik der polnischen Sprache vom Lehrer der polnischen Sprache..., t. 1 , P. Piller, Lwów 1845
• František Vymazal, Grammatik der polnischen Sprache zunächst zum Selbstunterricht, C. Winkler's Buchhandlung (Winkler & Wehowski), Brno 1884
• Ferdinand Lang, Grammatik der polnischen Sprache. (Unter Mitwirkung von Ludwig Dombrowski, Georg Rudtke und Paul Zöchler), W. Johne's Buchhandlung, Bydgoszcz 1926
• Maksymilian Siemiginowski, Grammatika pol'skago jazyka dla pol'zy i upotreblenija rossijskago junošestva (Gramatyka języka polskiego dla rosyjskich młodzieńców), drukiem Inspektora Archimandryta Ijeremija, Kijów 1831, VIII + 163 s.Seria B
• Maksymilian Siemiginowski (Semiginovskij), Grammatika pol'skago jazyka dla pol'zy i upotreblenija rossyjskago junošestva, Druk. Akademii Kijowskiej przy Ławrze Peczerskiej, Kijów 1791; pt. Grammatika pol'skago jazyka1831 (wyd. zmien.)
• Onufry Kopczyński, Grammatyka dla szkół narodowych, Drukarnia ojców pijarów, Warszawa 1778–1785, 223 s.Seria A
• Maksymilian Jakubowicz, Grammatyka języka polskiego przez Maxymiliana Jakubowicza ułożona, Nakładem Fr. Moritza, w Drukarni przy ulicy Sto-Jańskiey pod N. 431, Wilno 1823, [t. 1.] XXXVI, 336, 14 nlb., t. 2 s.Seria B
• Onufry Kopczyński, Grammatyka języka polskiego przez X. Onufrego Kopczyńskiego Piiara. Dzieło pozgonne, Drukarnia Księży Pijarów, Warszawa 1817, 267 s.Seria B

H

• Josef Kolář, Hláskosloví jazyka polského na nových základech a z nového hlediště, Královská česká společnost nauk, Praga 1884

I

• Ioannes Amosus Comenius (Jan Amos Komenský), Ianua linguarum reserata sive seminarium linguarum et scientiarum omnium... Editio secunda... cum Germanica et Polonica versione et titulorum vocumque indice, J. Rhetus, Gdańsk 1631; wyd. nast. z wersją polską w tłum. Andrzeja Węgierskiego: tyt. pol. Drzwi języków otworzone albo nasiennik polskiego i któregokolwiek innego języka pospołu z umiejętności i nauk gruntem nauczenia się sposób, Gdańsk 1633, 1635, 1637; z inną wersją polską nieznanego tłumacza: Gdańsk 1643; pt. Ianua lingua rum reseratasive seminarium... Praga 1667, 1669; pt. Ianua linguarum aurea reserata sive seminarium trium linguarum Latinae, Germanicae et Polonicae, Królewiec 1675; b. m. 1685; Praga 1716, 1718
• Ignacy Wieczorkowski, Informacja o staropolskiej ortografii liter słów polskich, w: Paweł Segueri, Manna duszy, cz. IV, tłum. z włoskiego I. Wieczorkowski, Druk. jezuitów, Lwów 1739
• Ioannes Cervus Tucholiensis (Jan Tucholczyk), Institutiones grammaticae... una cum interpretatione ex Nicolao Perotto, Laurentio Valla, Marco Varone, Nonio Marcello succincte decerpta. Ad haec idiomate polonico et germanico illustrata, F. Ungler, Kraków 1533
• Instructio compendiaria de accentu Polonico, Wilno? 1601?-1800?
• Introduction à l'usage des langues française et polonaise ou Discours très faciles pour parler en peu de temps la langue polonaise ou la française, nakł. F. Ch. Netto, Warszawa 1792 (2 wyd.); 1800 (wyd. 3), 1806; Wilno 1799

J

• Andrzej (Andreas) Keiler, Jacob Schmidts unverbesserliche Ortographie der heutigen Polen, J. Schmidt, Gdańsk 1743
• Antoni Gustaw Bem, Jak mówić po polsku czyli gramatyka polska w zarysie popularnym, Gebethner i Wolff, Warszawa 1889
• Zenon Klemensiewicz, Jezyk polski. Wybór wiadomości o znaczeniu i użyciu form językowych oraz o gwarach ludowych. Dla IV klasy gimn[azjalnej], Książnica-Atlas, Lwów-Warszawa 1936
• Jacek Idzi Przybylski, Język polski, [w:] tenże, Klucz staroświatniczy do sześciudziesiąt dwu śpiewów Homera i Kwinta w rubrykach całego abecadła. Wyjaśnienia... cz. 2, Kraków 1816, 8–222 s.Seria B
• Jan Łoś, Jan Rozwadowski, Aleksander Brückner, Jan Baudouin de Courtenay, Tytus Benni, Język polski i jego historia z uwzględnieniem innych języków na ziemiach polskich. Cz. 1[Encyklopedya Polska, t. 2, dz. 3 ], nakł. Akademii Umiejętności, Kraków 1915. Por. Henryk Ułaszyn, Adam Antoni Kryński..., cz. 1
• Henryk Ułaszyn, Adam Antoni Kryński, Jan Łoś, Michał Rowiński, Kazimierz Nitsch, Stanisław Ptaszycki, Jan Rozwadowski, Adam Kleczkowski, Jakub Willer, Mojżesz Schorr, Heikki Ojansuu, Stanisław Wędkiewicz, Andrzej Gawroński, Stanisław Estreicher, Język polski i jego historia z uwzględnieniem innych języków na ziemiach polskich. Cz. 2 [Encyklopedya Polska, t. 3, dz. 3 ], nakł. Akademii Umiejętności, Kraków 1915. Por. Jan Łoś, Jan Rozwadowski..., cz. 1
• Zenon Klemensiewicz, Język polski. Ćwiczenia i pogadanki gramatyczne dla I klasy gimn[azjalnej], Książnica-Atlas, Lwów-Warszawa 1933; 1937, pt. Język polski.....dla I klasy gimnazjum Jerozolima 1942, Hanower 1945, pt. Język polski... dla I klasy gimnazjalnej Jerozolima 1946
• Zenon Klemensiewicz, Język polski. Ćwiczenia i pogadanki gramatyczne dla II klasy gimn[azjalnej], Książnica-Atlas, Lwów-Warszawa 1934; 1937?, Język polski ... dla II klasy gminazjalnej Hanower 1945, Bari 1946
• Zenon Klemensiewicz, Język polski. Ćwiczenia i pogadanki gramatyczne dla V klasy szkoły powszechnej, Książnica-Atlas, Lwów-Warszawa 1933; 1937 (Dla V klasy szkoły powszechnej trzeciego stopnia)
• Zenon Klemensiewicz, Język polski. Ćwiczenia i pogadanki gramatyczne dla V klasy szkoły powszechnej drugiego stopnia. Kurs A, Książnica-Atlas, Lwów-Warszawa 1936
• Zenon Klemensiewicz, Język polski. Ćwiczenia i pogadanki gramatyczne dla VI klasy szkoły powszechnej, Książnica-Atlas, Lwów-Warszawa 1934; 1938, Bari 1946
• Zenon Klemensiewicz, Język polski. Ćwiczenia i pogadanki gramatyczne dla VI klasy szkoły powszechnej drugiego stopnia. Kurs A, Książnica-Atlas, Lwów-Warszawa 1936
• Zenon Klemensiewicz, Język polski. Ćwiczenia i pogadanki gramatyczne dla VI klasy szkoły powszechnej drugiego stopnia. Kurs B, Książnica-Atlas, Lwów-Warszawa 1937
• Zenon Klemensiewicz, Język polski. Ćwiczenia i wiadomości gramatyczne dla III klasy gimn[azjalnej] , Książnica-Atlas, Lwów-Warszawa 1935; 1938, pt. Język polski ... dla III klasy gimnazjalnej Wrocław, Warszawa 1946
• Zenon Klemensiewicz, Język polski. Najważniejsze wiadomości gramatyczne z ćwiczeniami i wybór tekstów gwarowych. Dla VII klasy szkoły powszechnej, Książnica-Atlas, Lwów-Warszawa 1935; 1938, 1939
• Zenon Klemensiewicz, Język polski. Podręcznik do nauki o języku ojczystym dla klasy V (II) gimnazjum. Część 1. Znaczenie i życie wyrazów, Książnica-Atlas, Lwów-Warszawa 1926; 1929, 1932
• Zenon Klemensiewicz, Język polski. Rozwój i zmienność znaczeń i form polszczyzny. Wyrazy zapożyczone. Styl poezji i prozy. Język a życie społeczne. Wybór wiadomości wskazanych w programie nauki języka polskiego w liceum, Książnica-Atlas, Lwów 1937
• Zenon Klemensiewicz, Język polski. Wybór wiadomości o znaczeniu i użyciu form językowych oraz o gwarach ludowych. Dla IV klasy gimn., Książnica-Atlas, Lwów-Warszawa 1936, 1939; Jerozolima 1943, 1945, Hanower 1945, Bari 1946, Wrocław 1946

K

• Paweł Glodius, Katechizm, to jest suma wiary chrześcijańskiej krótko po niemiecku i po polsku zebrana dla ćwiczenia młodych dziatek. Catechismus das ist die Summa des christlichen Glaubens deutsch und polnisch kurz zusammen gefasset zur Űbung der kleinen Kinder, ?, ? 1605?; wyd 2. druk. J. Baumann, Wrocław 1607?
• Władysław Paulus, Paul Ssymank, Kleine polnische Sprachlehre... Neubearb. von Paul Ssymank, J. Groos, Heidelberg 1914 (tytuł okładkowy Methode Gaspey-Otto-Sauer); 1919, 1921, 1938 (wyd. 5)
• Jan Karol Woyna, Kleiner Lustgarten, worin gerade Gänge zur polnischen Sprache angewiesen werden, Mit T.J. Schreibers Verlag und Schriften, Gdańsk 1756, 1690, 1693, 1697, 1712, 1720, 1729, 1746, 1762, 1769, 1780, 1791
• Bartłomiej Kazimierz Malicki, Klucz do ięzyka francuskiego to iest grammatika polsko-francuska przez Bartłomieia Kazimierza Malickiego Filozofiey y Medycyny Doktora, Jego Krolewskiey Mości Sekretarza, na pomoc Polakom chciwym umiejętności Języka Francuskiego złożona a za osobliwą szczodrobliwością Wielmożney Iey Mości Paniey Heleny Wiktoriey z Smarżewa Morstynowey starościney sieradzkiey, W drukarni Mikołaja Aleksandra Schedla, Kraków 1700 , 228 + 10 nlb s.Seria B
• Bartłomiej Kazimierz (Bartholomeus Casimirus) Malicki, Klucz do języka francuskiego, to jest gramatyka polsko-francuska, M. A. Schedel, Kraków 1700
• Roman Fedorovič Brandt, Kratkaja fonetika i morfologija pol'skogo jazyka, Druk. Uniwersytecka, Moskwa 1894; 1913 (wyd. 2)
• Jakob Ivanovič Blagodarov (Błagodarow), Kratkija pravila pol'skago jazyka s prisovokupleniem k nim upotrebitel'nejšich slov, razgovorov i primerov dlja čtenija, Druk. Uniwersytecka, Moskwa 1796
• Jan Seklucjan (Joannis Seclvcianus), Krótka a prosta nauka czytania i pisania języka polskiego, Jan Weinreich, Królewiec 1549, „Katechizm…” kart 96 s.Seria A
• Stanisław Szober, Bronisław Wieczorkiewicz, Krótka gramatyka dla wszystkich, Wydawnictwo S. Arcta, Warszawa 1948; 1949
• Jan Weber, Antoni Jerzykowski, Krótka gramatyka języka polskiego do początkowego użytku w szkole i w domu...z dodatkiem o pisowni przez Prof. Dr. Jerzykowskiego, B. Niklas, Września, Lipsk 1885
• Antoni Krasnowolski, Krótka gramatyka polska, M. Arct, Warszawa 1906; Paryż 1944
• Wincenty Dawid, Krótka gramatyka polska dla dzieci polskich, J. Nowaczyński, Lublin, Warszawa 1858; 1859 (wyd. 2), 1864, pt. Krótka gramatyka polska 1868 (wyd. 4), 1882 (wyd. 5)
• Teofila Radońska, Krótka gramatyka polska dla uczącej się młodzieży, w sposób łatwy i przystępny, opracowana przez..., w komisie M. Leitgebra i Spółki, Poznań 1872; wyd. 2 popr. przejrz. 1883
• Maria Dzierżanowska, Krótka gramatyka polska i ćwiczenia językowe. (Kurs I), nakł. J. Fiszera, druk. Laskauera i Babickiego, Warszawa 1899; 1902 (wyd 2), pt. Krótka gramatyka polska i ćwiczenia językowe 1903 (wyd. 3), 1905 (wyd. 4), 1908 (wyd. 8), 1910 (wyd. 10, 11), 1911 (wyd. 12), 1912 (wyd. 13, 14), 1916 (wyd. 19), 1918 (wyd.22); 1919 (wyd. 24, 25), 1920 (wyd. 26), 1921 (wyd. 27); Kurytyba 1924 (wyd. 28), 1936 (wyd. 2)
• Jan Łukomski, Krótka gramatyka polska: odbitka z Wypisów polskich, A. Gins, Warszawa 1864
• Henryk Suchecki, Krótka nauka języka polskiego dla początkującej młodzi tudzież dla chcących mieć przeglądowy obraz polszczyzny, Druk. Zakładu Narodowego Im. Ossolińskich, Lwów 1849
• Konrad Drzewiecki, Krótka składnia języka polskiego z ćwiczeniami i przykładami, Gebethner i Wolff, Warszawa-Lublin 1904; 1907, 1911, 1913 (wyd. 4), 1917 (wyd. 5), 1919 (2 wyd.),1920, 1921, 1923?
• Włodzimierz Kokowski, Krótka składnia języka polskiego z ćwiczeniami i przykładami, łącznie z zasadami użycia znaków pisarskich, L. Fiszer, Łódź 1898; 1901 (wyd. 2), 1904 (wyd. 3), 1910 (wyd. 5), 1917, wyd. 8 1919 (zgodnie z zaleceniami Akademji Umiejętności z 9 lutego 1918 r.)
• Maria Dzierżanowska, Krótka składnia polska , J. Fiszer, Warszawa 1903; pt. Krótka składnia polska dla szkół elementarnych 1911 (wyd. 3), 1919 (wyd. 5), 1920
• Dobromysł Eugeniusz Łada Łazowski, Krótki rys gramatyki języka polskiego, Piller i Sp., druk. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Lwów 1849; S. Petersburg 1860
• Adolf Wierzbicki, Krótki wykład początków gramatyki polskiej, P. F. Ruben Rafałowicz, Wilno 1857
• Włodzimierz Kuhn, Krótki wykład prawideł gramatycznych do nauki języka polskiego, ?, Kurytyba 1903
• Franciszek Ksawery Malinowski, Krytyczne uwagi nad rozprawą ks. Choińskiego: Słowo o języku polskim wydaną w Poznaniu 1870, ?, Poznań 1870
• Franciszek Ksawery Malinowski, Krytyczno-porównawcza gramatyka języka polskiego z dzisiejszego stanowiska lingwistyki porównawczej napisana. Z. 1-4, staraniem L. Rzepeckiego, Poznań 1869-1870
• Franciszek Ksawery Malinowski, Krytyczny pogląd na zasady głosowni znanych autorowi gramatyk polskich wraz z uzasadnieniem ilości brzmień i głosów polskiego języka ..., w Komisie u W. Kamieńskiego, Poznań 1863
• Włodzimierz Radomski, Julian Żaczkowski, Książka dla klasy trzeciej. Ćwiczenia gramatyczne, stylistyczne i ortograficzne opracował Julian Żaczkowski, Składnica Oświatowa Zrzeszenia Nauczycielstwa Szkół Polskich w Brazylii, Kurytyba 1935
• Jan Łukomski, Kurs języka polskiego. Krótka gramatyka polska podług najnowszych zasad nauki : kurs wstępny na klasę I, nakł. autora, druk A. Ginsa, Warszawa 1866 (jako wydanie 2; por. Praktyczną gramatykę...)
• Jan Łukomski, Kurs języka polskiego. Praktyczna gramatyka polska na zasadach historyczno-porównawczych, dla użytku młodzieży polskiej..., J. Psurski, Warszawa 1862
• Adolf Kudasiewicz, Kurs początkowy nauki języka polskiego, Gebethner, druk Kowalewskiego, Warszawa 1861; 1864 (wyd. 2), Kurs drugi nauki języka polskiego zawierający głosownię... Warszawa 1862, Kurs trzeci nauki języka polskiego zawierający ortografiję i składnię Warszawa 1863
• Rudolph Alois Fröhlich, Kurz gefasste tebellarisch bearbeitete Anleitung zur schnellen Erlernung der vier slawischen Hauptsprachen. Ein Leitfaden, um in kurzer Zeit sich die böhmische, polnische, ilirische und russische Sprache vergleichungsweise eigen zu machen. Mit einer reichhaltigen gewählten Wörtersammlung und vielen Gesprächen des gewöhnlichen Lebens, Wenedikt, Wiedeń 1847 (6 wyd.)
• Nazarius Sasse, Kurze polnische Grammatik für Geistliche, Bonifacius-Druckerei, Paderborn 1903; 1905, 1909, 1914 (wyd. 4)
• Johann Severin Vater, Kurzer Abriss der polnischen Grammatik ... mit 4 Tabellen (Grammatik der polnischen Sprache in Tabellen, Regeln und Beispielen ...), Gebauer, Halle 1807
• Nathan Bucki, Kurzgefasste Anweisung zur leichten Erlernung der polnischen Sprache, 1-2, F. Maurer, Berlin 1797-1799
• Johann Christian Krumbholz (Krumbholtz), Kurzgefasste und deutliche Deutsch-Polnische Grammatik worinnen nach vorläufiger Abhandlung der Eigenschaften der polnischen Buchstaben und Sylben zum Decliniren, Conjugiren und Construiren in der polnischen Sprache hinlängliche Anweisung gegeben wird. Zum Nutzen derer Deutschen, welche die polnische Sprache erlernen wollen, zum Druck befördert (Krótka i zwięzła niemiecko-polska gramatyka, a w niej po omówieniu właściwości polskich liter i sylab wyczerpujące wskazówki do deklinacji, koniugacji i składni. Oddana do druku dla pożytku tych Niemców, którzy chcą się nauczyć języka polskiego ), Wilhelm Gottlieb Korn, Wrocław 1770 (ok.), 212#Tyle stron liczyło przypuszczalnie pierwsze wydanie gramatyki. s.Seria A
• Johann Christian Krumbholz (Krumpholz/Krumbholtz), Kurzgefaßte und deutliche deutsch-polnische Grammatik, worinnen nach vorläufiger Abhandlung der Eigenschaften der polnischen Buchstaben und Silben zum Declinieren, Konjugieren und Konstruieren in der polnischen Sprache hinlängliche Anweisung gegeben wird. Zum Nutzen der Deutschen, welche die polnische Sprache erlernen wollen, zum Druck befördert , ?, Bojanowo 1770;Wrocław 1775, 1783, 1790, 1794,1797, 1805 [współwyd. z: Deutsch-polnisches Tirocinium...] [worldcat.org - dostęp 9.10.2014 - jako autora wydań z 1783, 1797, 1805 wymienia: Johanna Christiana Kaulfußa]

L

• Johann Ludwig Cassius, Lehrgebäude der polnischen Sprachlehre, mit acht Tabellen der Declinationen un Conjugationen zum Unterricht für Deutsche, F. Maurer, Berlin 1797

Ł

• Franciszek Jaxa Makulski, Łatwy sposób nauczenia się po rosyjsku i po polsku czytać i pisać ... z przydaniem ... słów pod alfabetem co potrzebniejszych, P. Zawadzki, Warszawa 1795 (F.J.M.)
• Jan Ferdynand Szamborski, Łatwy sposób poznania polskiej pisowni, Hartung, Królewiec 1824

M

• Christophorus Liebruderus (Liebruder), M. Johannis Rhenii Donatus Latino Germanicus cum Christophori Liebruderi declinationum versione Polonica, S. Reiniger, Gdańsk 1646, pt. Donatus Latino Germanicus cum Christophori Liebruderi declinationibus et coniugationibus versione Polonica, Gdańsk 1664; pt. Donatus Latino-Germano-Polonicus... Orthographia eis cautum est opera Venceslai Gersonis Broscii, Elbląg 1674; pt. Donatus Latino Germanicus cum declinandi et conjugandi modo Polonico, Królewiec 1711, 1724, 1731; Elbląg 1760; Gdańsk 1726, 1773
• Józefa Maleczyńska, Mała gramatyka polska rozłożona na pytania i odpowiedzi. Kurs pierwszy przez..., ?, Warszawa 1873; 1877 (od wyd. 2: Mała.... i odpowiedzi. Część pierwsza przez...), 1882 (wyd. 3), 1885 (wyd. 4), 1890 (wyd. 5), 1894, 1897 (wyd. 7), 1898 (wyd. 8), 1910 (wyd. 15), 1916 (wyd. 19)
• Józef Muczkowski, Mała gramatyka języka polskiego, J. Wildt, Kraków 1849; 1850, St. Petersburg 1860 (wyd. nowe stereotypowe)
• Mała gramatyka języka polskiego, Druk. katolicka K. Reyznera, Poznań 1853
• August Jeske, Mała gramatyka języka polskiego dla dzieci..., J. Jaworski; nakł. Księgarni S. Arcta w Lublinie, Warszawa 1873; wyd. 2 przer. i pomn. 1875, 1879, 1882 (wyd. 4); por. Gramatyka języka polskiego,
• Roman Kubiński, Mała gramatyka języka polskiego. Podręcznik dla niższych klas szkół średnich i odpowiednich klas szkoły powszechnej, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Lwów 1928; 1929, 1930
• Emilia Leja (Lejowa), Mała gramatyka obejmująca w pytaniach i odpowiedziach główne zasady języka polskiego, D. Lange, Warszawa 1880
• Tytus Benni, Mechanizm mowy naszej. Tekst objaśniający do ściennej tablicy głosek polskich dla użytku szkół powszechnych i niższego gimnazjum, Urania, Warszawa 1927
• Ioannes Ursinus (Jan Ursyn Niedźwiedzki), Methodicae grammaticae libri quatuor, M. Garwolczyk, Lwów 1592; pt. Grammaticae methodicae libri quatuor Zamość 1619, 1640 (2 wyd.), 1698, pt. Grammaticae institutiones 1759
• Józef Łęgowski, Methodische Grammatik der Polnischen Sprache..., H. Haessel, Lipsk 1911; 1915
• Henryk Wernic, Metodyczna gramatyka języka polskiego wraz ze stylistyką. Składnia. Dział I. O zdaniu pojedynczem, rozwiniętym i zdaniu ściągniętem, Wydawnictwo "Pedagogiczno-Szkolne" S. Arcta, Warszawa 1881
• Václav Hanka, Mluwnice polského gazyka podlé Dobrowského, Synové B. Háze, Praga 1839; pt. Mluvnice polského jazyka 1850 (wyd. 2)
• Henryk Gaertner, Mowa polska. Podręcznik do ćwiczeń językowych dla V klasy szkół powszechnych, Książnica-Atlas, Lwów-Warszawa 1934; 1937 (Dla klasy V szkoły powszechnej trzeciego stopnia, przejrzał i uzupełnił W. Kuraszkiewicz)
• Henryk Gaertner, Mowa polska. Podręcznik do ćwiczeń językowych dla VI klasy szkoły powszechnej, Książnica-Atlas, Lwów-Warszawa 1934; 1939
• Henryk Gaertner, Mowa polska. Podręcznik do ćwiczeń językowych dla VII klasy szkoły powszechnej, Książnica-Atlas, Lwów-Warszawa 1937; 1939
• Henryk Gaertner, Mowa polska. Podręcznik do nauki o języku dla I klasy gimnazjalnej, Książnica-Atlas, Lwów-Warszawa 1933; 1937 (przejrz. i uzupeł. W. Kuraszkiewicz)
• Henryk Gaertner, Mowa polska. Podręcznik do nauki o języku dla II klasy gimnazjalnej, Książnica-Atlas, Lwów-Warszawa 1934; 1939 (przejrz. i uzupeł. W. Kuraszkiewicz)
• Henryk Gaertner, Mowa polska. Podręcznik do nauki o języku dla III klasy gimnazjalnej, Książnica-Atlas, Lwów-Warszawa 1935
• Feliks Żochowski, Mownia języka polskiego przez..., S. Orgelbrand, Warszawa 1852
• Piotr Skrzypiński, Mównictwo polskie z zastosowaniami dla początkującej młodzieży przez ..., J. Unger, Warszawa 1866
• Piotr Skrzypiński, Mównictwo polskie z zastosowaniami we wszystkich swych częściach dla użytku młodzieży, A. Pajewski, Warszawa 1873, 1875 (popr.), 1889 (skróc.)

N

• Henryk Suchecki, Najnowsza ramota gramatyczna pod tytułem Gramatyka języka polskiego ułożona przez Władysława Lercla oraz niektóre odpowiednie pojęcia gramatyczne prof. dra A. Małeckiego. Ocenił... , Druk. Uniwersytecka, Kraków 1872 (1869)
• Nauka czytania, ?, Kraków 1707
• Józef Kokurewicz, Nauka czytania bez poprzedniego głoskowania i zgłoskowania, nakł. wydawcy, druk. J. Schneydera , Lwów 1841 (na okładce 1842)
• Stanisław Szklarski, Nauka czytania polskiego, ułożona podług najnowszej i najłatwiejszej metody, Druk. Uniwersytecka, Kraków 1846
• Filip Srzeniawski (Śrzeniawski), Nauka głosowania, J. A. Pelar, Rzeszów 1862, 1863
• Wanda Rzętkowska-Paschalisowa, Nauka języka ojczystego w szkole powszechnej. Kurs propedeutyczny dla klas III i IV szkół powszechnych, Nasza Księgarnia, Warszawa 1922; 1923
• Henryk Suchecki, Nauka języka polskiego dla uczącej się młodzi, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Lwów 1848; 1849
• Karl Ferdinand Kampmann, Nauka języka polskiego do użytku szkolnego. Cz. 1. Krótka gramatyka języka polskiego ułożona przez..., F. Hirr, Wrocław 1857
• Mateusz Sartyni, Nauka języka polskiego z zasad Szrzeniawy, z. 1, 2, F. Piller, Lwów 1844 (1), 1845 (2)
• Nauka krótka ku czytaniu pisma polskiego, Druk. Łazarzowa, Kraków 1551?-1600?
• Nauka ku czytaniu pisma polskiego dla młodych panienek, ?, Kraków 1657
• Nauka ku czytaniu pisma polskiego z figurami, przyłożone są nabożne modlitwy i psalmy, ?, Lwów 1599
• Nauka o języku polskim, ?, ? 1701?-1800?
• Henryk Gaertner, Nauka o języku polskim. Wskazówki do samokształcenia ze słownikiem terminów gramatycznych i pomocniczych [dla nauczycieli], K. S. Jakubowski, Lwów 1927
• Stanisław Szober, Nauka o języku. Dla I klasy gimnazjalnej, M. Arct, Warszawa 1935; 1937
• Stanisław Szober, Nauka o języku. Dla II klasy gimnazjalnej, M. Arct, Warszawa 1934
• Stanisław Szober, Nauka o języku. Dla III klasy gimnazjalnej, M. Arct, Warszawa 1935
• Stanisław Szober, Nauka o języku. Dla IV klasy gimnazjalnej, M. Arct, Warszawa 1936
• Bronisław Trzaskowski, Nauka o pierwiastkach i źródłosłowach języka polskiego ze stanowiska porównawczej gramatyki, Druk. C. K. Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1865
• Teodozy Sierociński, Nauka o postaciach retorycznych i o stylu, J. Błaszkowski, Warszawa 1857; 1861 (wyd. 3), 1862; por. Gramatyka polska ... część II...
• Stanisław Gruszczyński, Nauka o zdaniu, zawierająca rozbiór zdania pojedyńczego, złożonego i okresu, oraz prawideł szyku. Ułożona na klasy średnie gimnazyów i szkół realnych, tudzież dla seminaryów nauczycielskich i wyższych szkół żeńskich, nakł. Księgarni J. K. Żupańskiego, Poznań 1861
• Wacław Michał Zawadzki, Nauka pisowni polskiej, gramatyki i stylu. Podręcznik dla szkół elementarnych. Zeszyt 1. Dla pierwszego roku nauki systematycznej, Hessen i Manitius, Łódź 1918 (wyd. 2)
• Wacław Michał Zawadzki, Nauka pisowni polskiej, gramatyki i stylu. Podręcznik dla szkół elementarnych. Zeszyt 2. Dla II roku nauki systematycznej, Hessen i Manitius, Łódź 1918
• Wacław Michał Zawadzki, Nauka pisowni polskiej, gramatyki i stylu. Podręcznik dla szkół elementarnych. Zeszyt 3. Dla III roku nauki systematycznej, Hessen i Manitius, Łódź 1918
• [Anonim], Nauka polskiego lub niemieckiego języka, ku nauczeniu się wybornych słów, przez wokabuły w tej książce zebrane i służące obojej płci osobliwie w nabyciu języka niemieckiego, także i Niemcowi nabyć języka polskiego, służyć może [Die Lehre der polnische und teutsche Sprache zu Erlernung der asserlegensten Wörther durch die Vocabule zusammen getragen In diesem Buch, und dienen Deutschen zu Erlernung der polnische Sprache] , Paweł Józef Golczewski, Lwów 1744
• Johann Ernst Müllenheim, Neu-erörterte Polnische Grammatica. Aus Bewehrten Polnischen Auctoribus, wie auch eigner Ubung und Erfahrung, Gott zu Ehren Und Der Schul-Jugend Zum Gründlichen Unterricht ((Na nowo wyłożona gramatyka polska. Na podstawie sprawdzonych autorów, własnych ćwiczeń i doświadczenia, Bogu na chwałę, młodzieży szkolnej na pożytek)), Gottfried Tramp, Brieg 1717, 276 s.Seria B
• George Schlag (Jerzy Szlag/ Bićki), Neue gründliche und vollständige Polnische Sprach-Lehre: nicht aus andern ausgeschrieben, Noch gantz nach den Grammatiken anderer Sprachen eingerichtet; Sondern durch vieles Nachsinnen allein auf die eigentliche Beschaffenheit Der Polnischen Sprache gegründet, und auf Deutsch in diese Form zusammen gebracht, J. J. Korn, Wrocław 1734; 1744, 1754, 1768
• Jan Ernest (Johann Ernst) Müllenheim, Neuerörterte polnische Grammatica, J. Tramp, Brzeg 1717 ok.; 1726, 1755
• F. D. Duchênebillot, Nouvelle methode très facile pour aprendre en peu de tems à lire, écrire & parler françois, pour l'usage des Demoiselles Pensionaires du Monastere Roïal des Religieuses de l'Adoration perpetuelle du tres-Saint Sacrement. Avec un recueil de differens mots. & un petit discours familier à la fin, Collegium OO. Scholarum Piarum., Warszawa 1699, nlb 3, 317, nlb. 2 s.
• F.D. Duchênebillot, Nouvelle méthode très facile pour aprendre un peu de tems à lire, écrire & parler François, pour l’usage des Demoiselles Pensionaires du Monastère Roïal des Religieuses de l’Adoration perpetuelle du très Saint SACREMENT. Avec un recueil de differens mots & un petit discours familier à la fin (Nowy sposob do nauczenia się łatwo i prętko czytać, pisać, i gadać po Francusku, do używania Ich Mościom Pannom Swieckim w Klasztorze Krolewskim Wielebnych Panien Zakonnic ustawicznej Adoracjej Przenaświętszego SAKRAMENTU zostającym. Z zebraniem Słow rożnych i Dyskurśikiem pospolitym na końcu), Do druku podany za staraniem i kosztem Przewielebnych Panien Sakramentek. W drukarni Collegium OO. Scholarum Piarum, Warszawa 1699 (wyd. I), 317 + 9 nlb. s.Seria B
• Ioannes Amosus Comenius (Jan Amos Komenský), Nova et accurata vestibuli Comeniani sive primi ad Latinam linguam pro primis Tironibus aditus editio ita adornata, ut versio Polonica accesserit ..., J. Z. Stollius, Gdańsk 1633 (tłum. wersji polskiej Andrzej Węgierski); pt. Ianuae linguarum reseratae vestibulum Latino-Germanico-Polonicum, Gdańsk 1642 (w przekładzie Jerzego Wechnera); pt. Ianuae linguarum Comenianae vestibulum... Cum interlineari versione Polonica... I. Gaebicii (J. Gembicki?), Lipsk 1643; Królewiec 1647 (tłum. Krzysztof Liebruder); Gdańsk 1690, 1716
• Stanisław Jan Malczowski, Nova et methodica institutio in lingua Polonica, G. M. Nöller, Ryga 1696
• Nowa gramatyka francuska [francaska] i polska do nauczenia się Polakowi francuskiego, jako też Francuzowi polskiego języka ... [Nouvelle Grammaire française et polonaise...], Jasna Góra, Częstochowa 1715
• Teodor Stera, Nowa gramatyka polska, Spółka Wydawnicza K. Miarki, Mikołów 1920
• Nowa gramatyka... [Nouvelle grammaire polonaise-italienne...], B. Korn, Wrocław 1809
• Maksymilian Ziemkiewicz, Nowa nauka pisania i czytania wraz z nauką ortografii i gramatyki, nakł. autora; druk. Kamieńskiego, Poznań 1866
• Jan Januszowski, Nowy karakter polski z drukarni Łazarzowej i ortografija polska Jana Kochanowskiego, Jego M. P. Łukasza Górnickiego etc. etc., Jana Januszowskiego, Druk. Łazarzowa, Kraków 1594
• Władysław Iżycki, Nowy obrazowy sposób uczenia dzieci gramatyki elementarnej za pomocą kolorów i figur jeometrycznych, St. Gieszkowski, Kraków 1838

O

• Fabian Ferdynand Sławiński, O budowie zdania pojedynczego, rozprawka, Czerwiński i Sp., Warszawa 1877
• Fabian Ferdynand Sławiński, O głosce i literze j wobec zasad pisowni, Red. Kroniki Rodzinnej, Warszawa 1874
• Józef Majer, O pisowni ija, yja w wyrazach przyswojonych, nakł. autora, Kraków 1884
• Stanisław Kleczewski, O początku, dawności, odmianach i wydoskonaleniu języka polskiego. Zdania, Drukarnia Jego Królewskiej Mości i Bractwa św. Trójcy, Lwów 1767, 6 nlb + 126 s. + 22 nlb s.Seria B
• Stanisław Kleczewski, O początku, dawności, odmianach i wydoskonaleniu języka polskiego. Zdania..., Drukarnia J. K. M. i Bractwa św. Trójcy, Lwów 1767
• Tadeusz Nowaczyński, O prozodyi i harmonii języka polskiego, Druk. J.K.Mci i Rzeczypospolitey u XX. Scholarum Piarum, Warszawa 1781
• Edward Tomasz Massalski (Masalski), O skarbach słowiańskich a szczególniej o gramatyce języka polskiego, nakł. autora, druk J. Ungra, Warszawa 1853
• Hipolit Cegielski, O słowie polskiem i koniugacjach jego wraz z wstępem krytycznym, J. K. Żupański, Poznań 1852
• Feliks Jan Bentkowski, O znakach przecinkowych w piśmie czyli znakach pisarskich..., N. Glücksberg, Warszawa 1830
• Zenon Klemensiewicz, Objaśnienia metodyczne do podręcznika "Język polski" dla III klasy gimnazjalnej, Książnica-Atlas, Lwów-Warszawa 1935
• Zenon Klemensiewicz, Objaśnienia metodyczne do podręcznika "Język polski" dla IV klasy gimn., Książnica-Atlas, Lwów-Warszawa 1936
• Zenon Klemensiewicz, Objaśnienia metodyczne do podręcznika: "Język polski" dla VII klasy szkoły powszechnej, Książnica-Atlas, Lwów-Warszawa 1935
• Piotr Semeneńko, Obraz słowa polskiego i jego odmian przez ..., w Komisie Księgarni J. K. Żupańskiego, Poznań 1852
• Michał Abiński, Obrazy głosek polskich. 47 przekrojów podających układ narządów mowy przy poszczególnych głoskach. Polecane jako pomoc naukowa przez Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, Gebethner i Wolff, Kraków 1925
• Tomasz Młodzianowski, Observationes circa orthographiam Polonicam w: Franciszek Meniński (Mesgnien), Grammatica seu institutio Polonicae linguae, in qua etymologia, constructio et reliquae partes omnes exacte tractantur, J. Förster, Gdańsk 1649; Lwów 1747
• Albertus Scebresinensis Bassaeus, Observationum grammaticarum libri quinque, M. Siebeneicher, Kraków 1567
• Józef Mroziński, Odpowiedź na umieszczoną w Gazecie Literackiej recenzyę dzieła pod tytułem Pierwsze zasady gramatyki języka polskiego, N. Glücksberg, Warszawa 1824
• Jan Nepomucen Deszkiewicz, Odpowiedź na zarzuty mojej gramatyce uczynione przez Fel[iksa] Żochowskiego, ?, ? 1847
• Jan Rybiński, Oratio auspicalis de linguarum in genere, tum Polonicae seorsim praestantia et utilitate, J. Rhode, Gdańsk 1589
• Ioannes Murmelius (Jan Murmeliusz), Oratiunculae variae, puerorum usui expositae... Namowy rozliczne, dla użytku nauki dziatek wyłożone, H. Wietor, Kraków 1527
• Tomasz Młodzianowski, Orthographia Polonica in usum Poloniae iuventutis collecta, ?, Poznań 1743
• Stanisław Zaborowski, Orthographia seu modus recte scribendi et legendi Polonicum idioma quam utilissimus (Ortografia, czyli sposób poprawnego pisania i czytania języka polskiego jak najużyteczniejszy), Florian Ungler, Kraków 1514?, nlb. 24 s.Seria A
• Stanisław Murzynowski z Suszyc, Ortografija polská. To jest nauka pisániá i czytaniá języka polskié(go), ilé Polákowi potrzebá, niewielem słów dostatecznie wypisaná, Aleksander Augezdecki, Królewiec 1551, 4 s.Seria A

P

• Stanisław Jan Malczowski, Parva institutio in lingua Polonica, ?, Ryga 1698
• Stefania Baczyńska, Anna Oderfeldówna, Patrzę i opisuję. Część 1. Książka do ćwiczeń gramatycznych, ortograficznych i stylistycznych na klasę II szkół powszechnych, Nasza Księgarnia, Warszawa 1921; 1923, 1925, 1927, 1928 (popr. i uzupeł.), 1929, 1930, 1931, 1932, 1933 (przystosowana do nowego programu), 1934, 1937, 1938?
• Stefania Baczyńska, Anna Oderfeldówna, Patrzę i opisuję. Część 2. Książka do ćwiczeń gramatycznych, ortograficznych i stylistycznych na klasę III szkół powszechnych, Nasza Księgarnia, Warszawa 1925; 1926, 1927, 1928, 1929, 1930, 1931, 1932, 1933, 1935, 1938
• Stefania Baczyńska, Oderfeldówna Anna, Patrzę i opisuję. Część 3. Książka do ćwiczeń gramatycznych, ortograficznych i stylistycznych na oddział IV szkół powszechnych i klasę I gimnazjów, Nasza Księgarnia, Warszawa 1930; 1931, 1932, 1933, 1934?
• Stefania Baczyńska, Patrzę i opisuję. Część 3. Książka do ćwiczeń gramatycznych, ortograficznych i stylistycznych na oddział IV szkół powszechnych i klasę I gimnazjów, Nasza Księgarnia, Warszawa 1930; 1932, 1933, 1934?
• Paul Ssymank, Petite grammaire polonaise, J. Gross, Paryż, Heidelberg 1921 (Lehrbücher Methode Gaspey-Otto-Sauer)
• Pierwsza książka do czytania i nauki języka polskiego dla szkół początkowych, C.K. Wydaw. Książek Szkolnych, Wiedeń 1873
• Maria Dzierżanowska, Pierwsza polska gramatyka w ćwiczeniach. (Według uchwał krakowskiej Akademii Umiejętności). Cz. 2, J. Fiszer, Warszawa 1920 (wyd. 9)
• Dobromysł Eugeniusz Łada Łazowski, Pierwsze zasady gramatyczne języka polskiego..., K. Piller, Lwów 1862; 1864
• Leon Rygier, Pierwsze zasady gramatyki języka polskiego. Podręcznik dla oddziału III szkół powszechnych, Książka Polska, Warszawa 1919
• Teodozy Sierociński, Pierwsze zasady gramatyki polskiej, M. Chmielewski, Warszawa 1838
• Józef Mroziński, Pierwsze zasady grammatyki języka polskiego, Natan Glücksberg, Warszawa 1822, 98 s.Seria A
• Cecylia Niewiadomska, Pierwszy rok gramatyki. Klasa wstępna, Gebethner i Wolff, Warszawa 1906; 1908 (wyd. 3), 1910 (wyd. 5), 1915 (wyd. 8), 1918 (wyd. 10/ wyd.11); 1919 (2 wyd.), 1920, 1921, 1922, 1923, 1924, 1925?, 1927, 1928, 1930 (wyd. 21 przejrz.), 1931 (wyd. 22), 1932 (wyd. 22)
• Leon Dunin Rzuchowski, Pisownia polska, ?, Lwów 1853
• Bronisław Trzaskowski, Pisownia polska, J. A. Pelar, Rzeszów 1862
• Dobromysł Eugeniusz Łada Łazowski, Początki gramatyki języka polskiego, Piller i Sp., Lwów 1849
• Michał Tomasz Wincenty Korczyński, Początki gramatyki języka polskiego, P. Piller, Lwów 1826; 1835
• Konrad Drzewiecki, Początki gramatyki języka polskiego z ćwiczeniami i przykładami, Gebethner i Wolff, Warszawa 1901; 1907 (wyd. 3), 1911?, 1915 (wyd.6), 1921 (wyd.9 zastosowane do uchwał ortograficznych Akademii Umiejętności z 15.I.1918 ), 1923, 1928?, 1929
• Początki języka polsko-łacińskiego, ?, Łuck 1792
• Walenty Szylarski, Początki nauk dla narodowej młodzieży, to jest Grammatyka języka polskiego ucząca, a tym samym pojęcie obcych języków, jako łacińskiego, francuskiego, włoskiego i innych ułatwiająca, Drukarnia Jego Królewskiej Mości i Bractwa Świętej Trójcy, Lwów 1770, nlb. 14 + 120 s.Seria A
• Stanisław Szober, Podręcznik do nauki języka polskiego w seminariach nauczycielskich. Cz. 1. Wykład teoretyczny. Cz. 2. Ćwiczenia i zadania, M. Arct, Warszawa 1925; 1926 (przejrz. i popr.), 1928, 1930, 1931
• Józefa Kamocka, Podręcznik ułatwiający pisanie ćwiczeń, Skład Główny u Gebethnera i Wolffa, druk. St. Niemiery, Warszawa 1888
• Zenon Klemensiewicz, Pogadanki o języku polskim. Z obrazkami. Część 1 dla I i II klasy szkoły powszechnej, Książnica-Atlas, Lwów-Warszawa 1933; 1934
• Dominik Alois Špachta, Pokus Čecha o naučenj se počátkům grammatiky gazyka polského, W. Špinka, Praga 1837; pt. Krátká mluvnice jazyka polského pro Čechy 1850; pt. Špachtova Mluvnice polská 1865 (wyd. 3), 1882
• Jan Sawinicz (Sulima Sawinicz), Pol'skaja grammatika, K. Kraj, S. Petersburg 1833
• Thomas C. Skaryszewski, Polish self taught, the best and most complete book of its kind; the easiest method of learning the Polish language in a short time, Polish American Publishing Company, Chicago 1916
• Krzysztof Celestyn Mrongowiusz (Christoph Coelestino/Cölestin Mrongovius), Polnische Formen-Lehre nebst Anleitung zum Übersetzen aus dem Deutschen ins Polnische. Erste Lieferung. Informacja do tłumaczenia z języka niemieckiego na polski, wydawca Friedrich Nicolovius, drukował Daniel Ludwig Wedel w Gdańsku, Królewiec 1811; 1837
• Carl Friedrich Müller, Polnische Grammatica mit beygefügter Lehre vom Unterscheide der Polonismorum und Germanismorum, Königl. Preußische Hofbuchdrukerei, Królewiec 1750
• Stanisław Jan Malczowski, Polnische Grammatik, ?, Ryga 1680; 1697 (pt. Vollständige polonische Grammatik 1697
• Nathan Bucki, Polnische Grammatik, ?, Berlin 1792
• Samuel Bandtkie (Bandtke), Polnische Grammatik für Deutsche, welche die polnische Sprache gründlich erlernen wollen, nebst einem kleinen etymologischen Wörterbuche (Gramatyka polska dla Niemców, chcących się porządnie nauczyć języka polskiego, z dołączeniem małego słownika etymologicznego), Wilhelm Gottlieb Korn, Wrocław 1808, 428 + 258 #Każda z części dzieła (gramatyka i słownik) ma własną paginację liczoną od początku.# s.Seria A
• Jerzy Samuel Bandtkie (Georg Samuel Bandtke), Polnische Grammatik für Deutsche, welche die polnische Sprache gründlich erlernen wollen, nebst einem kleinen etymologischen Wörterbuche = Gramatyka polska dla Niemców chcących się nauczyć języka polskiego, z dołączeniem etymologicznego słownika, Korn, Wrocław 1808; 1815, 1818, 1824
• Wincenty Kraiński, Polnische Grammatik in drei Cursus... , nakł. wydawcy, Wrocław 1862
• R. Arnoldi (pseud.) (August Seidel), Polnische Grammatik mit Lesestücken und erklärendem Wörterbuch, Hachmester u. Thal, Lipsk 1919?
• Tomasz Szumski, Polnische Grammatik mit praktischen Übungen: nebst besonderem polnischen Lesebuche..., W. Korn, Wrocław 1811; 1821, 1832
• Asmus Soerensen, Polnische grammatik, mit Grammatisch-alphabetischem verbalverzeichnis in zwei Teilen, E. Haberland, Lipsk,Berlin 1900 (I. Polnische Grammatik in systematischer Darstellung ... ; II. Grammatisch-alphabetisches verzeichnis der polnischen verba mit Bedeutungsangabe, Beispielen und Nominalableitungen. Ergänzung zur polnischen Grammatik )
• Asmus Soerensen, Polnische Grammatik. Hälfte 1, [Lautlehre], E. Haberland, Lipsk 1899
• Władysław Wicherkiewicz, Polnische Konversations-Grammatik zum Schul- und Selbstunterricht, J. Groos, Heidelberg 1892 (seria: Lehrbücher Methode Gaspey-Otto-Sauer), pt. 1911 (pt. Schlüssel zur Polnische Konversations-Grammmatik zum Schul- und Privatunterricht von...), 1922 (neu hrsg. von Paul Ssymank), 1933 (wyd. 8: Neu bearbeitet von... Richard Meckelein...)
• Krzysztof Celestyn Mrongowiusz (Christoph Coelestino/Cölestin Mrongovius), Polnische Sprachlehre für Deutsche. Erster Kursus nebst einem polnischen Nomenclator und Gesprächbuche, Verl. der Anhuthschen Buchhandlung, Królewiec 1805 (wyd. 2); wyd 1 por. Polnisches Lesebuch, Lexikon und Sprachlehre...
• Johann Kutsch (Jan Chuć), Polnische Sprachlehre für Schulen..., ?, Wrocław - Jelenia - Góra 1800
• Maciej Gutthäter-Dobracki, Polniſche Teutſch erklärte Sprachkunſt. Darinn die überauß Wortreiche / Hochӡierliche / vollkommene Helden⸗Sprache der Pohlen / auß ihren Gründen erhoben / dero Eigenſchafften und Kunſtſtücke völliglich entdecket / und in eine richtige Form der Kunſt ӡum erſten mahle gebracht worden (Grámátyká Polska, Niemieckim językiem wyráżona), Jan Seiffert, Oleśnica 1669, 566 s.Seria A
• Polnische und deutsche Grammatica, ?, Warszawa 1699
• Jan Ernesti, Polnischer Donat, Welcher I Einen guten Unterricht gibet, wie man recht lesen könne lernen. II Eine richtige Art, durch die ordentlich eingerichteten Ab-Risse, Zeiget, wie man recht Decliniren, Conjugiren solle...III Auch 41. zum täglichen Gebrauch und Űbung dienliche Gespräche in sich begreiffet, Ch. Beck, Toruń 1689?; 1690; pt. Vermehrter und an vielen Orten verbesserter polnischer Donat... Wrocław 1702
• Aleksander Raphaëli, Polnischer Sprach-Weiser/ Das ist: Rechte gründliche Anleitung/ die Polnische Sprache rein und wohl zu lernen / in kurtze und deutliche Regeln verfasset (Przewodnik do języka polskiego/ To jest gruntowne nauka jako się języka polskiego dobrze nauczyć, ujęta w krótkie i klarowne reguły), Justus Reinhold, Leipzig 1698, 111 s.
• Alexander Raphaëli, Polnischer Sprach-Weiser/ Das ist: Rechte gründliche Anleitung/ die Polnische Sprache rein und wohl zu lernen / in kurtze und deutliche Regeln verfasset (Przewodnik do języka polskiego/ To jest gruntowne nauka jako się języka polskiego dobrze nauczyć, ujęta w krótkie i klarowne reguły), Justus Reinhold sel. Wittwe, Leipzig 1698, 111 s.Seria B
• Jan Ernesti, Polnischer Trichter, vermittelst dessen einer der lesen kann und solche Sprache zu erlernen ... und nach durch, Hilfe des Donats, als auf einen guten Grund das Übrige gewüntscht wird gelegen können, Ch. Jacob, Brzeg 1692? (J.E.); pt. Neu aufgelegter und auf die Helffte vermehrter und verbesserter Polnischer Trichter, vermittelst dessen einer, der lesen kann und solche Sprache zu erlernen Fleiss anwenden wil, in weniger Zeit zu einem solchen Vorrat gelangen kann, dass er sich im Hause und auf dem Markte... dessen nützlich bedienen und... das Übrige gewünscht wird legen können, Brzeg 1695? [po 13 IV 1695]
• Krzysztof Celestyn Mrongowiusz (Christoph Coelestino/Cölestin Mrongovius), Polnischer Wegweiser, oder versuchte Analyse des Verbi, nebst Materialien zum Übersetzen, ?, Królewiec 1812; pt. Polnischer Wegweiser, oder neuversuchte Analyse des Verbi, nebst Materialien zum Übersetzen aus dem Deutschen ins Polnische und einem deutsch-polnischen Krämerwaaren-Verzeichniss. Lekcje do tłumaczenia z języka niemieckiego na polski, ze słowniczkiem, Królewiec 1816, 1823; pt. Polnischer Wegweiser, enthaltend eine neu versuchte Aufklärung der polnischen Sprachformen nebst Materialien zum Übersetzen... Mentor polski, czyli nowy sposób ułatwiający naukę o formach mowy polskiej... t. 1-2, Gdańsk 1821-1830/1836, 1837 (wyd. 2)
• J. Woliński, Karl August Schönke, Polnisches Elementarbuch zum Schul- und Selbstunterricht, E. Mai'sche Buchhandlung, Poznań 1861; 1867 (wyd. 3), 1872, 1881, 1891
• Andrzej Polsfus (Posfuss), Polnisches Lesebuch für Anfänger. Mit einer Sprachlehre und Wörterbuch = [w niektórych wydaniach] Książka do czytania i nauki początkowej szkolnej młodzieży, z krótkim wyjaśnieniem gramatyki i słowniczkiem, ?, Wschowa 1792; Wrocław 1797, 1805, 1807, 1814, 1827 (wyd. 6 popr. i tanie), 1841, Głogów 1805, Rawicz 1812
• Tomasz Szumski, Polnisches Lesebuch mit Regeln für Deutsche oder Kurze und zweckmässige Anleitung zum Verstehen und Sprechen der Polnischen Sprache für den Schul- und Privatgebrauch der gebildeten Deutschen vom Civil- und Militair-Stande, J. F. Unger, Berlin 1805
• Krzysztof Celestyn Mrongowiusz, Polnisches Lesebuch, Lexikon und Sprachlehre für die ersten Anfänger mit grammatisch erläuternden Anmerkungen herausgegeben von Christoph Cölestin Mrongovius Schul-Collegen an der Cathedral-Schule zu Königsberg in Preußen (Zabawki pożyteczne czyli książka elementarna dla uczących się Polskiego lub Niemieckiego ięzyka z słownikiem i krotką grammatyką podług ustaw sławnego Adelunga wydane przez K. C. Mrongowiusza, nauczyciela szkoły katedralny w Krolewcu Pruskim), Daniel Krzysztof Kanter, Królewiec 1794, 156 + 108 + 50 s.Seria A
• Piotr Statorius-Stojeński, Polonicae grammatices institutio. In eorum gratiam, qui eius linguae elegantiam cito & facile addiscere cupiunt (Wykład gramatyki polskiej. Na użytek tych, którzy wytworności tej mowy szybko i łatwo pragną się nauczyć), Maciej Wirzbięta, Drukarnia Królewska, Kraków 1568, 216 nlb. s.Seria A
• Józef Szostakowski, Polska gramatyka mniejsza, G. Olawski, Trzemeszno 1846; 1849, 1862
• Polskie książeczki wielmi potrzebne ku uczeniu się polskiego, przy tym i po niemiecku wyłożone, H. Wietor, Kraków 1539; 1541 ok., pt. Wokabularz rozmaitych i potrzebnych sentencyi polskim i niemieckim młodzieńcom na pożytek teraz zebrany. – Ein Vocabular mancherlei schönen und notwendigen Sententien der polnischen und deutschen Jugendt zu Nutz zusamen getragen Królewiec 1558, 1566, 1571, 1580, 1587, 1595, 1606; ?1571; Toruń 1590, 1596, 1603, 1611; Gdańsk 1607; Wrocław 1615, 1631; Wrocław? 1641; pt. Dajcie mi za nie pół trzecia grosza... Gebt mir dorfür dritthalb groschen Kraków 1998
• Stanisław Jachowicz, Pomysły do poznania zasad języka polskiego, nakł. autora; druk J. Ungra, Warszawa 1858
• Onufry Kopczyński, Poprawa błędów w ustnej i pisanej mowie polskiej, Druk. XX Pijarów, Warszawa 1808
• Zenon Klemensiewicz, Poradnik dla nauczyciela do podręcznika "Język polski" dla I klasy gimn[azjalnej], Książnica-Atlas, Lwów-Warszawa 1933
• Zenon Klemensiewicz, Poradnik dla nauczyciela do podręcznika "Język polski" dla II klasy gimn., Książnica-Atlas, Lwów-Warszawa 1934
• Zenon Klemensiewicz, Poradnik dla nauczyciela do podręcznika: "Język polski" dla V klasy szkoły powszechnej, Książnica-Atlas, Lwów-Warszawa 1933
• Zenon Klemensiewicz, Poradnik dla nauczyciela do podręcznika: "Język polski" dla VI klasy szkoły powszechnej, Książnica-Atlas, Lwów-Warszawa 1934
• Zenon Klemensiewicz, Poradnik dla nauczyciela do podręcznika: "Pogadanki o języku polskim" dla I i II klasy szkoły powszechnej , Książnica-Atlas, Lwów-Warszawa 1933
• Henryk Gaertner, Artur Passendorfer, Poradnik gramatyczny. Najważniejsze prawidła i wskazówki gramatyczne z podaniem form nastręczających wątpliwości, a ze szczególnym uwzględnieniem poprawnego wymawiania i stosunku mowy żywej do pisanej. Do użytku uczniów szkół powszechnych i średnich, Książnica-Atlas, Lwów-Warszawa 1933; wyd. 2 pt. Poradnik gramatyczny, zbiór wskazówek praktycznych, dotyczących poprawności językowej Wrocław 1949, wyd. 3 zmienione Warszawa 1961 (Henryk Gaertner, Artur Passendorfer, Witold Kochański), 1962, 1964 (wyd. 5)
• Joseph Francis John Baluta, Practical handbook of the Polish language,containing the alphabet, pronunciation, fluency exercises, rules of grammar, various conversations, comprehensive vocabulary of words in daily use, Polish Book Importing Co., Nowy Jork 1915
• Benedykt Soxo, Praecepta grammatica linguae Polonicae, ?, Wilno 1636
• František Alois Hora, Praktická mluvnice polská s čítankou, J. Houser, Pilzno/Praga 1901; 1909, 1915 (wyd. 3)
• Aleksander Adamowicz (pseud.) (Karol Fryderyk Wojda), Praktische polnische Grammatik für Deutsche... mit einem Wörterbuche versehen, Oehmigke der jungere, Berlin 1794; 1796
• Filip Olpiński, Praktyczna gramatyka języka polskiego, nakł. autora; druk Zakładu im. Ossolińskich, Lwów 1872; pt. Praktyczna gramatyka języka polskiego większa 1878 (wyd. 2)
• Hipolit Wójcicki, Praktyczna gramatyka języka polskiego, nakł. autora; druk M. Lewiński, Warszawa 1892
• Kazimierz Zimowski, Praktyczna gramatyka polska. Repetytorium dla ucznia, Katolik, Bytom 1910; 1911, 1915, 1918 (wyd. 6); 1921 (nakł. autora, dla uczniów szkół powszechnych)
• Józef Andrzej Teslar, Jadwiga Teslarowa, Praktyczna metoda nauki języka polskiego, cz. 1, 2, Księgarnia Polska, Paryż 1936
• Florian Czepieliński, Praktyczno-teoretyczna gramatyka języka polskiego. Cz. 1 -2, J. Dworzec, Mińsk 1859-1860 (Klemensiewicz 1974: Gramatyka praktyczno-teoretyczna...)
• Józefa Kamocka, Praktyczny wykład nauki języka polskiego obejmujący źródłosłów, składnię i pisownię, Skład Główny w Księgarni Michała Glücksberga, Warszawa 1870, 6 nlb. + II + 181 + 4 nlb s.Seria B
• Józefa Kamocka, Praktyczny wykład nauki języka polskiego, obejmujący źródłosłów, składnię i pisownię, ułożony przez..., Skład Główny w Księgarni M. Glücksberga, Warszawa 1870; 1873 (wyd. 2) (...obejmujący etymologiją, składnią...), 1876, pt. Praktyczny wykład nauki języka polskiego ułożony przez ...1880, 1882, 1887 (2 wyd.), 1895, wyd. 9 pt. Praktyczny wykład nauki języka polskiego według uchwał Akademii Umiejętności w Krakowie...1900
• Karol Mecherzyński, Prawidła pisania, D. E. Friedlein, Kraków 1841
• Ludwik Koncewicz, Prawidła pisowni polskiej na zasadzie wniosków Deputacyi z roku 1830 oparte, S. Strąbski, Warszawa 1845; 1856
• Józef Franciszek Królikowski, Prozodya polska, czyli o śpiewności i miarach języka polskiego z przykładami w nótach muzycznych, J. A. Munk, Poznań 1821
• Henryk Gaertner, Przewodnik metodyczny do podręcznika "Mowa polska" dla klasy V szkoły powszechnej, Książnica-Atlas, Lwów-Warszawa 1934?; 1937 (Dla klasy V szkoły powszechnej trzeciego stopnia, przejrzał i uzupełnił W. Kuraszkiewicz)
• Henryk Gaertner, Przewodnik metodyczny do podręcznika "Mowa polska" dla klasy VII szkoły powszechnej, Książnica-Atlas, Lwów-Warszawa 1935
• Henryk Gaertner, Przewodnik metodyczny do podręcznika "Mowa polska" dla I klasy gimnazjalnej, Książnica-Atlas, Lwów-Warszawa 1933; 1937 (przejrz. i uzupeł. W. Kuraszkiewicz)
• Henryk Gaertner, Przewodnik metodyczny do podręcznika "Mowa polska" dla II klasy gimnazjalnej, Książnica-Atlas, Lwów-Warszawa 1934
• Henryk Gaertner, Przewodnik metodyczny do podręcznika "Mowa polska" dla III klasy gimnazjalnej, Książnica-Atlas, Lwów-Warszawa 1935
• Henryk Gaertner, Przewodnik metodyczny do podręcznika "Mowa polska" dla VI klasy szkoły powszechnej, Książnica-Atlas, Lwów 1937?
• Alojzy Feliński, Przyczyny używanej przeze mnie pisowni, w: Pisma własne i przekładania wierszem..., t. I, Druk. Rządowa, Warszawa 1816
• Feliks Jezierski, Przygotowania do wiedzy mowy polskiej, nakł. autora, druk M. Chmielewskiego, Warszawa 1843
• Sebald Heyden, Puerilium colloquiorum formulae pro primis Tyronibus per... ex comicorum campo hunc inde collecte iam denouo Germanico, Polonico, ac Vngarico ideomate illustrate, H. Wietor, Kraków 1527; 1531, 1552, pt. Formulae puerilium colloquiorum ... 1535, 1571, 1641, 1654, 1661, 1666, Warszawa 1757
• Puł Alwaryk czyli Gramatyka łacińska z polskim, ?, ? 1600?-1800?

Q

• Ioannes Moravus (Ioannes Ionas Moravus), Quaestiones de primis grammatices rudimentis ex quibusque probatis autoribus in usum secundae classis gymnasii Vilnensis, ?, Wilno 1592

R

• Regulae grammaticale, regimina et constructiones, J. Haller, Kraków 1515; 1522, 1525?, 1542
• Andrzej Glaber z Kobylina, Regulae grammaticales, regiminis et constructiones (Reguły gramatyczne), Mathias Scharffenberg, Kraków 1542; dzieło zaginione
• Jan Nepomucen Deszkiewicz, Rozbiór dzieła nagrodą pienieżną uwieńczonego pod napisem: Gramatyka języka polskiego przez Dra Antoniego Małeckiego, nakł. autora; druk A. Pelara, Rzeszów 1863
• Jan N. Baudouin de Courtenay, Rozbiór gramatyki polskiej księdza Malinowskiego, E. Wende i Komp., druk Fryze i Dębski, Warszawa 1875 [odbitka z "Niwy"]
• Daniel Vogel (D.V.), Rozmaite uciechy albo zgromadzenie niektórych geograficznych, fizycznych, politycznych i historycznych nauk i przypadków na pożytek i snadniejsze poje̜cie polskiego je̜zyka dla m[ł]odzi kwitnącej Szkoły Realnej Wrocławskiej przy kościele Maryi Magdaleny, nakł. F. Korna, Wrocław 1768; 1785 (wyd. 2)
• Stanisław Jachowicz, Rozmowy mamy z Józią służące za wstęp do wszelkich nauk, a mianowicie do gramatyki, ułożone do użytku młodzieży, A. Gałęzowski i Sp., Warszawa 1830; 1846
• Rozmówki polsko-niemieckie, F. Ungler, Kraków 1522?
• Stanisław Kostka Potocki, Rozprawa o języku polskim, czytana na posiedzeniach Królewskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, ?, Warszawa 1812 (1811)
• Deputacja ortograficzna, Rozprawy i wnioski o ortografii polskiej przez..., J. Węcki, Warszawa 1830
• Jan Nepomucen Deszkiewicz, Rozprawy o języku polskim i jego gramatykach, Zakł. im. Ossolińskich, w komisie u Milikowskiego, Lwów 1843
• Christophorus Hegendorphinus (Krzysztof Hegendorf/er), Rudimenta grammatices Donati cum nonnullis novis praeceptiunculis... Accessit et nunc denuo triplex (videlicet Almanica, Polonica et Ungarica) exemplorum interpretatio, H. Wietor, Kraków 1527; Budapeszt 1912
• Antoni Morzycki, Rys gramatyki języka polskiego, nakł. autora; druk S. Orgelbranda, Warszawa 1857 (nazw. autora po przedmowie)

S

• Moritz Joel, Schlüssel zu den Aufgaben in der polnischen Grammatik nach Ollendorff's Methode, C. Jügel, Frankfurt a.M. 1857, 1866, 1887 , 2017 (http://worldcat.org/identities/lccn-n91056572/: 12 wyd. pomiędzy 1854?-2017)
• Paul Ssymank, Schlüssel zur Kleinen polnischen Sprachlehre, J. Gross, Heidelberg 1914 (góra s. tyt.: Methode Gaspey-Otto-Sauer)
• Jeremiasz Roter, Schlüſſel zur Polniſchen vnd Teutſchen Sprach. Das iſt: Recht gründliche Anleitung / wie nicht allein ein Teutſcher die Polniſche / sondern auch / wie ein Pole die Teutſche Sprach / leichter vnd eher leſen / verſtehen / reden / vnd ſchreiben lernen könne. Klucz do Polſkiego y Niemieckiego Jezyká. To jeſt: Gruntowna náuká / Jáko śie nie tylko Niemiec Polſkiego : Ale jáko śie y Polak Niemieckiego jezyká / łátwiey y rychley czytáć / rozumieć / mowić y piſáć náuczyć może, Jerzy Baumann młodszy, Wrocław 1616, 128 k. A–P8 s.Seria A
• Bożydar Ożyński, Skarbiec odkryty bogactwa, piękności i wszystkich prawideł zasadniczych mowy i pisowni polskiej, Druk. Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1883
• Hipolit Klimaszewski, Skład i rozkład mowy, czyli Gramatyka obrazowa języka polskiego dla użytku [szkoły] polskiej w Paryżu, Palluel et Lecherbonnier, Paryż? 1848
• Aleksander Manczarski, Składnia języka polskiego dla klas niższych szkół średnich, Druk. Państwowego Instytutu Głuchoniemych i Ociemniałych, Warszawa 1912
• Antoni Krasnowolski, Składnia języka polskiego, mniejsza, Skład Główny w księgarni E. Wendego, druk J. Sikorskiego, Warszawa 1898; pt. Składnia języka polskiego (mniejsza) dla średnich zakładów naukowych 1909, 1917 (i.e. 1918) (wyd. 3)
• Zenon Klemensiewicz, Składnia opisowa współczesnej polszczyzny kulturalnej, Polska Akademia Umiejętności, Kraków 1937
• Józefa Maleczyńska, Składnia polska, cz. III Gramatyki polskiej, nakł. F. Hösicka, druk J. Ungra, Warszawa 1883
• Dobromysł Eugeniusz Łada Łazowski, Skrócona gramatyka języka polskiego, Druk. Uniwersytecka, Kraków 1848
• Władysław Lercel, Antoni Małecki, Skrócona gramatyka polska wedle Lercla i Małeckiego, Wł. Dyniewicz, Chicago 1895; 1899, 1911
• Antoni Choiński, Słowo o języku polskim przy sposobności wieca językowego, nakł. autora; druk. W. Deckera, Poznań 1870
• Sprachmeister (orientalischer und occidentalischer) enthält 100 Alphabete nebst Aussprache der meisten europeische, asiatische, afrikanische und amerikanische Völcker und Nationen, C.F. Geßner, Lipsk 1748
• Franciszek Rychlicki z Wilczej Woli, Sprawa ortografii polskiej w Galicji, nakł. autora; druk. Pillera, Lwów 1852
• Michał Grubecki, Sravitel'naja grammatika pol'skogo jazyka s russkim, Ch. Kelter, Warszawa 1872 (2 wyd.); 1883 (wyd. 3 znacznie zmienione), 1884, 1887, 1891, 1895 (wyd. 7)
• Michał Grubecki, Srawnitielnaja grammatika polskago jazyka s russkim, sostawlennaja uczitielem gimnazii Michaiłom Grubieckim (Gramatyka porównawcza języka polskiego z rosyjskim, ułożona przez nauczyciela gimnazjum Michała Grubeckiego), Gławnyj skład w kniżnom magazinie F. Popławskago, prieżdie I. Błaszkowskago, Druk. A. Pajewskiego, Warszawa 1891 (wyd. 6), 110, [1] s.Seria B
• Kazimierz Wóycicki, Stylistyka i rytmika polska. Podręcznik dla szkoły i samouków, Druk Rubieszewskiego i Wrotnowskiego, nakł. Gebethnera i Wolffa , Warszawa 1917, 186 s.Seria B
• Antoni Kalina, System koniugacyi polskiej, nakł. Towarzystwa Nauczycieli Szkół Wyższych I Związkowa Drukarnia, Lwów 1889 (odbitka z "Muzeum" V)
• Antoni Krasnowolski, Systematyczna składnia języka polskiego, z zapomogi Kasy im. Mianowskiego, E. Wende i Sp.; druk. Estetyczna K. Sierpińskiego, Warszawa 1897; 1909
• Antoni Krasnowolski, Systematyczna składnia języka polskiego, z zapomogi Kasy im. Mianowskiego, E. Wende i Sp.; druk. Estetyczna K. Sierpińskiego, Warszawa 1897; 1909, 319 [+V] s.Seria B
• Władysław Ołtuszewski, Szkic fizjologii mowy ze szczególnem uwzględnieniem głosek alfabetu polskiego, z zapomogi Kasy Pomocy dla Osób Pracujących na Polu Naukowem im. dra Józefa Mianowskiego, Warszawa 1893
• Mateusz Sartyni, Szrzeniawa's Wortforschungslehre der polnischen Sprache, F. Piller, Lwów 1842 (cz. 1), 1843 (cz. 2)

Ś

• Benedykt Kubski, Stanisław Maykowski, [Jadwiga Dańcewiczowa], Światło w chacie. Podręcznik do nauki języka polskiego dla IV klasy szkół powszechnych pierwszego stopnia. Kurs A. Jadwiga Dańcewiczowa: Ćwiczenia i wiadomości gramatyczne, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Lwów 1936
• Jadwiga Dańcewiczowa, Benedykt Kubski, Stanisław Maykowski, Światło w chacie. Podręcznik do nauki języka polskiego dla IV klasy szkół powszechnych pierwszego stopnia. Kurs B, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Lwów 1937
• Jadwiga Dańcewiczowa, Benedykt Kubski, Stanisław Maykowski, Światło w chacie. Podręcznik do nauki języka polskiego dla IV klasy szkół powszechnych pierwszego stopnia. Kurs C, Zakład Narodowym im. Ossolińskich, Lwów 1937

T

• Aaron Blivernitz, Tabella grammaticae Polonicae, ?, ? 1618; Toruń 1678, 1681
• Kazimierz Żmudziński, Teoretyczno-praktyczna gramatyka języka polskiego dla młodzieży szkół niższych , druk. Uniwersytecka, Kraków 1851; wyd. 2 popr. 1862
• Michał Suchorowski, Theoretisch-praktische Anleitung zum gründlichen Unterricht in der polnischen Sprache nach einem neuen ganz eigenem Plane bearbeitet von...., F. Piller, Lwów 1829; 1862
• Jan Biernacki, Theoretisch-praktische Grammatik der polnischen Sprache, ?, Wrocław 1837
• Karl (Karol) Pohl, Theoretisch-praktische Grammatik der polnischen Sprache, mit polnischen und deutschen Uebungsaufgaben, Gesprächen, Titulaturen und den zum Sprechen nöthigsten Wörtern von..., W. G. Korn, Wrocław 1829; 1834, 1839, 1844, 1849, 1854, 1861
• Bartłomiej Kazimierz (Bartholomeus Casimirus) Malicki, Tractus ad compendiosam cognitionem linguae Polonicae in gratiam serenissimi ac clementissimi Poloniarum Regis Augusti II, ?, Kraków? 1699
• Jakub Parkoszowic, Traktat o ortografii polskiej, rkp. 1440 (ok.)Seria A
• Claude Duret z Moulins, Trésor de l'histoire des langues de cet univers. Contenant les origines, beautés... de langue hebraique, chanaeenne... bohemienne, hongroise, polonoise..., Pyrame de Candolle, Kolonia 1613; 1619
• Jan Nepomucen Deszkiewicz, Treść gramatyki polskiej czyli wykład najtrudniejsze przedmioty w naszym języku rozwiązujący..., nakł. autora; druk J.A. Pelara, Rzeszów 1865, 1866
• Onufry Kopczyński, Treść gramatyki polskiej napisanej przez... służąca za wstęp do nauk filozoficznych, J. Zawadzki, Wilno 1806
• Cecylia Niewiadomska, Trzeci rok gramatyki. Klasa II, Gebethner i Wolff, Warszawa 1907 (wyd. 2); 1911, 1916?, 1918 (2 wyd.)(wyd. 8/ wyd.7); 1919 ?, 1920, 1921, 1922, 1923, 1925, 1927, 1928, 1929, 1930 (wyd. 17 popr.), 1931, 1932 (wyd. 19)
• Samuel Balthasar, Typus declinationum et coniugationum Latino-Polonicum regularium cum annexis, ?, Elbląg (Coll. Elbingae) 1664

Ü

• Jan Rymarkiewicz, Über die Conjugation im Polnischen, ?, Poznań? 1852

U

• Josef Paulík, Učebnice jazyka polského se zvláštním zřením k výslovnosti, obsahující mluvnici, rozmluvy a čítanku, F. Bačkovský, Praga 1891
• G. G. Linskij, Učebnik i grammatika pol'skago âzyka (Podręcznik i gramatyka języka polskiego), druk. V. Vojnickogo, S. Kornatovskogo, Sankt Peterburg 1892
• Tomasz Kurhanowicz, Učebnik polskago jazyka. Przewodnik do praktycznej nauki języka polskiego dla Rossyan, nakładem J. J. Okońskiego, w Drukarni Gazety Polskiej, Warszawa 1865, nlb. 3 +107 s.Seria A
• Onufry Kopczyński, Układ gramatyki dla szkół narodowych z dzieła już skończonego wyciągniony, M. Gröll, Warszawa 1785
• Stefania Baczyńska, Anna Oderfeldówna, Uwagi do książki "Patrzę i opisuję", Nasza Księgarnia?, Warszawa? 1921?; 1922
• Franciszek Szopowicz, Uwagi nad samogłoskami i spółgłoskami w ogólności oraz nad niektóremi głoskami abecadła polskiego w szczególności, nakł. autora; druk J. Mateckiego, Kraków 1827

V

• Israël Michel Rabbinowicz, Vergleichende Grammatik der polnischen Sprache, verglichen mit der deutschen und hebräischen, Libraire du Luxembourg, Paryż 1877
• Jakub Gadebusch, Vestibulum Regni Poloniae praeparans linguae gentisque polonicae studiosum, ut citius linguae particeps rerumque Polonicarum facilius peritus fiat, adornatum opera ac studio Jacobi Gadebuschii.., J. Rhetus, Gdańsk 1621
• Józef Przyborowski, Vetustissimam adjectivorum linguae poloniae declinationem , ?, Poznań 1861
• Carl Friedrich Müller, Vollständige, deutliche und nach Art der Lateinischen Grammatic des Herrn Professor Langens, eingerichtete Pohlnische Grammatica, mit beygefügter Lehre vom Unterscheide der Polonismorum und Germanismorum (Pełna, przejrzysta, na wzór gramatyki łacińskiej profesora Langena sporządzona gramatyka polska, z nauką o różnicach między językiem polskim i niemieckim), Königl[ich] Preußische Hof-Buchdruckerey, Królewiec 1750, 415 s.Seria A
• Maciej Gutthäter-Dobracki, Vorbott Der Polniſchen Sprachkunſt. Goniéc grámátyki Polskiey, Jan Seiffert, Oleśnica 1668, 190 s.Seria A

W

• Józef Franciszek Królikowski, Wątpliwości względem zasad języka i pisowni polskiej, ?, Poznań 1822 (rozprawa opublikowana w "Mrówce Poznańskiej" maj 1822)
• Michael Kuschius, Wegweiſer ӡur Polniſchen / vnd Deutſchen Sprache / Das iſt: Eine gründliche / nothwendige anleitung / wie ein deutſcher Knabe / oder Mägdlein die Polniſche / hergegen ein Pohle auch die Deutſche Sprache leichter vnd eher / nicht allein recht ſchreiben / verſtehen / vnd reden lernen: Sondern auch auß einer Sprache in die andere verſetӡen / vnd die Worte nachſchlagen könne. Prӡewodnik do Jęӡyká Polſkiego / To ieſt: Gruntowna / potrӡebna náuká iáko się Niemieckie Pácholę y Dziewcӡątko Polſkiego / á ӡáſӡ Polak Niemieckiego / Jęӡyká łatwiej y rychley / nietilko práwie piſáć / roӡumieć / y mowić náucӡyć / ná przeſádӡie / y ſłow ſӡukáć może, Georg Baumann młodszy, Breslau 1646, nlb. karty 124, 248 s.Seria A
• Adolf Dygasiński, Wskazówki do ćwiczeń stylistycznych polskich, Gebethner i Wolff, Warszawa 1889
• Leon Rygier, Wskazówki metodyczne do "Pierwszych zasad gramatyki języka polskiego", Książka Polska, Warszawa 1919
• Henryk Suchecki, Wstępna gramatyka polska na I klasę szkoły początkowej..., druk Stauropigii, Lwów 1852; pt. Wstępna gramatyka polska dla szkoły początkowej ...1856, Praga 1859
• Antoni Odrowąż Kamiński, Wyciąg z gramatyki polskiej, J. Zawadzki, Wilno 1849
• Stanisław Jan Borodzicz (Borodicz), Wyimki z części IIgiej Gramatyki... dla tymczasowej wygody Wojewódzkiej Szkoły Lubelskiej, J.K. Pruski, Lublin 1817
• Piotr Skrzypiński, Wykład abecadła polskiego jako wstęp do mowni polskiej: dla użytku młodzieży, J. Unger, Warszawa 1858
• Felicjan Wolski, Wykład głównych zasad pisowni, ?, Lwów 1846
• Andrzej Polsfus (Posfuss), Wypisy i gramatyka podług Gedykego, ?, ? 1794
• Józefa Maleczyńska, Wyższa gramatyka polska, źródłosłownia, cz. II dla dzieci dojrzalszych, F. Burzyński, Warszawa 1882

Z

• Henryk Suchecki, Zagadnienia z zakresu języka polskiego wywodem lingwistycznym i filologicznym wyjaśnione, t. I, nakł. autora, u Baumgardtena, Kraków 1871
• Ignacy Boczyliński, Zasady gramatyki języka polskiego według najnowszych wyników nauki i wskazówek dydaktyki, składnia z dodatkiem głównych prawideł pisowni, ułożył...., J. Berger, Warszawa 1874; wyd. 2 1882 (cz. 1, cz. 2: Składnia), wyd. 3 1890 (cz. 1), 1891 (cz. 2) popr. 1890
• Rufin Piotrowski [wydane anonimowo], Zasady gramatyki polskiej dla użytku Szkoły Narodowej Polskiej (Batignolles w Paryżu) wyłącznie ułożone [dalej: część pierwsza]. Zasady gramatyki polskiej: o składni – dopełnienie. Dla użytku Szkoły Narodowej Polskiej (Batignolles w Paryżu) wyłącznie ułożone [dalej: część druga], J. Claye, Paryż 1864, 171 + 53, [1] s.Seria B
• Zasady gramatyki polskiej dla użytku szkoły narodowej polskiej (Batignolles w Paryżu) wyłącznie ułożone [Eléments de grammaire polonaise à l'usage de l'école nationale polonaise (à Batignolles-Paris)], J. Claye, Paryż 1864
• Teodozy Sierociński, Zasady poprawnego czytania i pisania po polsku..., S. Strąbski, Warszawa 1847
• Jan Nepomucen Deszkiewicz, Zbiór odpowiedzi recenzentom gramatyki języka polskiego w Rzeszowie 1846 roku wydanej, nakł. J. Milikowskiego; druk Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, Lwów 1853; 1855
• Michał Dudziński, Zbiór rzeczy potrzebniejszych do wydoskonalenia się w ojczystym języku służących, Druk. J. K. M. Akademicka, Wilno 1776
• Michał Dudziński, Zbiór rzeczy potrzebniejszych do wydoskonalenia się w ojczystym języku służących, Drukarnia Akademicka J.K. Mci , Wilno 1776, 75 s.Seria B
• Franciszek Konarski, Zwięzła gramatyka języka polskiego dla IV. klasy szkół 5- i 6-klasowych, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Lwów 1894; 1898, 1901, 1902, 1904, 1909, 1911, 1912, 1915, 1916, 1921 (non ante)
• Franciszek Konarski, Zwięzła gramatyka języka polskiego; przejrzał i uzupełnił A. Passendorfer, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Lwów 1920; 1921
• Stanisław Szober, Zwięzła gramatyka języka polskiego. Podręcznik dla szkół elementarnych i klas niższych szkół średnich. Stopień drugi. Cz. 1-2 , M. Arct, Warszawa 1918 (wyd. nast. pt. Gramatyka polska w ćwiczeniach)
• Stanisław Szober, Zwięzła gramatyka języka polskiego. Podręcznik dla szkół elementarnych i klas niższych szkół średnich. Stopień pierwszy. Cz. 1-2 , M. Arct, Warszawa 1917; cz. 1 - 1918 (wyd. 2, Lublin) (wyd. nast. pt.: Gramatyka polska w ćwiczeniach)
• Stanisław Szober, Zwięzła gramatyka języka polskiego. Podręcznik dla szkół elementarnych i klas niższych szkół średnich. Stopień trzeci. Cz. 1-2 , M. Arct, Warszawa 1918 - cz. 1, 1919 - cz. 2 (wyd. nast. pt.: Gramatyka polska w ćwiczeniach)
• Stanisław Szober, Zwięzła gramatyka języka polskiego. Podręcznik dla szkół powszechnych i klas niższych szkół średnich, M. Arct, Warszawa 1931
• Henryk Suchecki, Zwięzła gramatyka polska do użytku w szkołach. Kurs wyższy, P. Piller, Lwów 1853 wyd. 2; 1856, Praga 1859 (wyd. 4), Kraków 1867 (z. 2, część IV. Składnia), pt. Zwięzła gramatyka polska do użytku w szkołach. Ułożył...1873 (przer. i pomn.)
• Henryk Suchecki, Zwięzła gramatyka polska ... do użytku w szkołach.... Kurs niższy, P. Piller, Lwów 1853 wyd. 2, 1854, Praga 1857, 1859
• Henryk Suchecki, Zwięzła nauka języka polskiego dla uczącej się młodzi, Wytłocznia Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, Lwów 1849